Adebayo Alao-Akala

Adebayo Alao-Akala
In office 29 Motsheganong 2007 – 29 Motsheganong 2011
Governor	Rashidi Ladoja
Deputy	Taofeek Arapaja
Pele Ga Gagwe	Rashidi Ladoja
Morago Ga Gagwe	Abiola Ajimobi
In office 12 Hirikgong 2006 – 7 Sedimonthole 2006
Deputy	Hazeem Gbolarumi
Pele Ga Gagwe	Rashidi Ladoja
Morago Ga Gagwe	Rashidi Ladoja
Mothusa mmusi wa Oyo
In office 7 Sedimonthole 2006 – 29 Motsheganong 2007
Governor	Rashidi Ladoja
Pele Ga Gagwe	Hazeem Gbolarumi
Morago Ga Gagwe	Taofeek Arapaja
In office 29 Motsheganong 2003 – 12 Hirikgong 2006
Pele Ga Gagwe	Iyiola Oladokun
Morago Ga Gagwe	Hazeem Gbolarumi
Ka Ga Ena
O tsetswe	(1950-06-03)3 Seetebosigo 1950 Ogbomoso, Southern Region, British Nigeria (now in Oyo State, Nigeria)
O Tlhokafetse	Death date and age|2022|1|12|1950|6|3|df=y Ogbomoso, Nigeria
Mokgatlho	Peoples Democratic Party (Nigeria)|Peoples Democratic Party (1998–2014) Labour Party (Nigeria)|Labour Party (2014–2017) All Progressive Congress (2017–2018; 2019–2022) Action Democratic Party (Nigeria)|Action Democratic Party (2018–2019)
Mo/Bakapelo	Kemi Alao Akala
Bana	7, go tsenngwa le Olamijuwonlo
Alma mater	Lead City University University of Ibadan
Tiro	mopolotiki, lepodisi

Christopher Adebayo Alao-Akala ( Seetebosigo a tlhola malatsi a le mararo ka 1950 – 12 Ferikgong 2022) e ne e le mopolotiki le lepodise la Nigeria yo o neng a dira jaaka mmusi wa Oyo state ka 2006, mme gape go tloga ka 2007 go fitlha ka 2011. E ne e le ntlhopheng wa Action Democratic Party ditlhophong tsa puso ya Oyo tsa 2019.

Alao-Akala o kile a dira jaaka mothusa mmusi wa Oyo State go tloga ka Motsheganong 2003 go fitlha ka Ferikgong 2006 a latlela Rashidi Ladoja fa a ne a tlhomiwa mo setulong, mme moragonyana a boela kwa ofising fa Ladoja a ne a busediwa mo tirong ka Sedimonthole 2006. O ne a tlhophiwa go nna mmusi ka 2007, mme a fenngwa ke Abiolo Ajimombi wa Action Congress of Nigeria ka 2011.

Dingwaga tsa ntlha

O tshotswe ka la bo 3 Seetebosigo 1950 kwa Ogbomoso, mo Kgaolong ya Pusoselegae ya Ogbomoso Bokone ya mmosong wa Oyo, Alao-Akala o ne a tsena sekolo sa gagwe se se potlana kwa Sekolong Odupa Baptist Day , kwa Ogbomoso. Alao-Akala o ne a tswelela kwa sekolong se Kamina Barracks Middle , Mophato wa bo 5th Battalion of infantry kwa Tamale , Ghana. O weditse Staff college (Psc) ka 1990, Dipoloma ya Tsamaiso ya Kgwebo (1998), Ngaka ya Molao wa Selegae (DCL) ya Tlotlo, LAUTECH, Ogbomoso (2006), Ngaka ya Maranyane(Maranyane a Sepolotiki) ya Tlotlo, Mmadikolo waa Lead City, Ibadan (2008).

Alao-Akala o ne a kwadisiwa go nna Motlhatlhobi wa Sepodisi sa Cardet ka Seetebosigo 1974, kwa sekolong sa Sepodisi sa Nigeria, kwa Ikeja. O ne a kgothalediwa gore a ye go katisiwa kwa moseja kwa sekolong sa Sepodisi sa Hendon, kwa Lontone. Gape o tsene kwa sekolong sa Badiri ba Tsamaiso, kwa Topo, kwa Badagry;Nigeria Institute of International Affaires (NIIA), kwa Setlhaketlhakeng sa Victoria, kwa Lagos; sekolo sa Badiri ba Sepodisi, Jos; sekolo sa Taolo le Badiri, Jaji. Otunba Alao-Akala o tsere karolo jaaka moemedi wa Nigeria kwa dipuisanong tse pedi tsa INTERPOL kwa Nice, kwa Fora le kwa Málaga, kwa Spain.

Tiro ya sepodisi

Go tswa mo maemong a Moemedi wa Station mo Sepodising sa Nigeria, o ne a nna Moemedi wa Tsamaiso, Ditiro tsa Bosetšhaba kwa Ntlokgolong ya Sesole, kwa Lagos. Moragonyana o ne a tlhatlogela kwa maemong a go nna Moemedi wa Ditiro, FEDOPS, Lagos. O ne a nna Motho wa -Mothusa Motsamaisi-Kakaretso wa Sepodisi mme morago ga moo a nna ADC wa Motlhokomedi-Kakaretso wa Sepodisi.

Alao-Akala o ne a na le maemo a le mmalwa a taolo mo Sesoleng sa Sepodisi. E ne e le O/C Lephuka la Katiso e e Tsweletseng, ya sekolo sa Sepodisi, Ikeja; Motlhokomedi wa Sepodisi sa Lephata, Bode Thomas, Lagos; Motlhokomedi wa Sepodisi sa Karolo, Station sa Sepodisi sa Iponri, Lagos; Motlhankedi wa Sepodisi sa Lephata la Diterena, Diterena tsa Nigeria, Ebutte Meta, Lagos; Molaodi wa Lefelo, Kgaolo ya Bophirima, Sepodisi sa Terena sa Nigeria, Ibadan; Motsamaisi wa CSP. Taolo ya Puso ya Gongola, Yola; Motsamaisi wa CSP. Taolo ya Puso ya Kwara, Ilorin; Mothusa Commissioner wa Sepodisi, Taolo ya Lefelo la Agodi, Ibadan, Taolo ya Sepodisi sa mmuso wa Oyo, Ibadan. Ka Lwetse 1995, Otunba (Ngaka) Adebayo o ne a rola tiro mo Sepodising sa Nigeria jaaka Mothusa commissioner wa Sepodisi yo o okametseng Dithulaganyo le Tlamelo, Taolo ya Sepodisi sa mmuso ya Oyo, Eleyele, Ibadan. Kwantle ga go direla setšhaba, Dr. Alao-Akala e ne e le rakgwebo. E ne e le mothei le modulasetulo wa station sa seromamwa sa TDB Global Ventures le sa Parrot FM, ka bobedi kwa Ogbomoso, kwa mmusong wa Oyo.

Botshelo jwa sepolotiki

Otunba (Ngaka) Adebayo Alao-Akala o simolotse tiro ya gagwe ya sepolotiki e le leloko la New Dimension. O tsere karolo mo ditlhophong tsa pusoselegae tsa lekoko la lefela tsa 1996 mme moragonyana a nna motlhami-mmogo wa UNP pele ga go kopanngwa ga yone le UNC go bopa UNCP. O ne a tsaya karolo mo ditlhophong tsa ntlha tsa Kgaolotlhopho ya Bofeterale ya Ogbomoso (One) tsa UNCP ka 1997. O ne a gaisana le go fenya setilo sa bodulasetulo sa Pusoselegae ya Ogbomoso Bokone mmogo le makhanselara a le supa ka fa tlase ga serala sa APP ka 1998. O ne a tlhophiwa go nna motlatsamodulasetulo wa ALGON, Oyo State Chapter fa gare ga 1999 le 2002. E ne e le Modulasetulo wa Pusoselegae ya Ogbomoso Bokone go tloga ka 1999 go fitlha ka 2002.

Alao-Akala o ne a direla jaaka Mothusa-Mmusi wa mmuso ya Oyo go tloga ka Motsheganong 2003 go fitlha ka Ferikgong 2006. Morago ga go tlhomiwa ga Mmusi yo o neng a le mo maemong a nako eo Rashidi Ladoja, Alao-Akala o ne a ikanisiwa mo maemong a gagwe ka Ferikgong 2006 mme a direla dikgwedi di le lesome le bongwe. Ka Sedimonthole 2006, go tlhomiwa ga gagwe mo setilong go ne ga menolwa ke Kgotla_tshekelokgolo mme Rashidi Ladoja o ne a busediwa mo tirong. Alao-Akala o ne a gaisana le go fenya ditlhopho tsa bobusi ka 2007 ka fa tlase ga serala sa People's Democratic Party (PDP) mme a nna Mmusi wa botsamaisi wa mmuso ya Oyo, a direla paka e e tletseng go fitlha ka Motsheganong 2011.

Ka Sedimonthole e tlhola malatsi a le boferabobedi ka ngwaga wa 2014, Otunba (Ngaka) Adebayo Alao-Akala o ne a fapogela kwa Mokgatlhong wa Badiri kwa mmusong wa Oyo go tswa mo Mokgatlhong wa People`s Democratic Party (PDP). Ka Sedimonthole e tlhola malatsi ale lesome 2014, o ne a bolela semmuso maikaelelo a gagwe a go tsenela gape ditlhopho tsa tsamaiso ya puso ya Oyo State mo seraleng sa Lekoko la Badiri mo ditlhophong tsa kakaretso tsa Tlhakole 2015 kwa Nigeria. Ka nako ya go bolela maikaelelo a gagwe, botlhe ba bangwe ba lekoko ba ba neng ba batla go nna babusi ba ne ba mo fologa, ka jalo ba dira gore a tlhagelele jaaka motshodi wa folaga ya bobusi ya lekoko la Labour kwa Oyo State. Ka Sedimonthole e tlhola malatsi ale lesome le borataro ka 2017, o ne a fapogela kwa lekokong All Progressives Congress (APC) mo moletlong o mogolo kwa Ibadan, motsemogolo wa Mmuso wa Oyo.

Ka Phalane 2018, Alao-Akala o ne a fapogela kwa Action Democratic Party (ADP) kwa a neng a gapa thekethe ya bobusaesi go tsenela maemo a Mmusi wa puso ya Oyo mo ditlhophong tsa kakaretso tsa 2019 (mmogo le Mop Abideen Olaiya jaaka ntlhopheng wa Motlatsa-Mmusi). Morago ga Ditlhopho tsa Tautona le tsa Dikokoano tsa Bosetšhaba tsa 23 Tlhakole 2019, Akala o ne a boela kwa All Progressive Congress, ka jalo a fologa mo lebelong la go nna Mmusi wa puso ya Oyo ka fa tlase ga All Progressive Congress .

Botshelo ba motho le loso

Alao-Akala e ne e le motho yo o buang dipuo tse dintsi yo o neng a bua dipuo tsa Sekgowa, Seyoruba, Sehausa le Seghhana (Tiv, Fanti le Dagbani) ka thelelo. O ne a nna le bana ba le supa, mme a tlhokafala ka la 12 Ferikgong e tlhola malatsi a le masome a mabedi ka ngwaga wa 2022, a le dingwaga di le 71.