Trần Ngọc Châu

Tran Ngoc Châu (1 Ferikgong 1924 – 17 Seetebosigo 2020) e ne e le lesole la Vietnam (Molefetenente Mokolonele), motsamaisi wa selegae (ratoropo wa toropo, kgosi ya porofense), radipolotiki (moeteledipele wa Ntlo e e kwa Tlase ya Kokoano Bosetšhaba), mme moragonyana

Trần Ngọc Châu
Official portrait, 1968
Member of the House of Representatives of South Vietnam
In office 31 October 1967 – 26 February 1970
Pele Ga Gagwe	Position established
Morago Ga Gagwe	Nguyễn Văn Điều Nguyễn Tất Thịnh Huỳnh Ngọc Diệu Võ Long Triều Ma That
Constituency	Kiến Hòa Province
Ka Ga Ena
O tsetswe	(1924-01-01)1 Ferikgong 1924 Huế, Annam, French Indochina
O Tlhokafetse	17 Seetebosigo 2020(2020-06-17) (aged 96) Los Angeles, California, U.S.
Mo/Bakapelo	Hồ Thị Bích-Nhan
Bana	7
Alma mater	Dalat Military Academy

legolegwa la sepolotiki la Fagoni ya Vietnam, kwa Rephaboliking ya Sagon i. 1975.

Pelenyana thata ka 1944, o ne a ikopantse le Việt Minh go lwela boipuso mo Baforeng. Lefa go ntse jalo jaaka Mobuda wa Mo-Vietnam ka 1949 o ne a setse a fetogile ka botlalo kgatlhanong le Bokomonisi kwa Vietnam. Go tswa foo o ne a kopanela le masole a masha a bosetšhaba a a neng a eteletswe pele ke Bafora. Fa Vietnam e ne e kgaoganngwa ka 1954, o ne a nna lepodise la Sesole sa Repaboliki ya Vietnam (ARVN).

Ka dingwaga di le dintsi o ne a dira dikabelo ka tlhamalalo ka fa tlase ga Moporesidente Ngô Đình Diệm (1954–1963). O ne a nna ratoropo wa Da Nang, mme moragonyana a nna kgosana ya porofense kwa Mekong Delta. Segolobogolo, Châu o ne a itsege ka mekgwa ya gagwe ya boitshimololedi ya kgopolo le tiriso ya go lwantsha botsuolodi: go tlamela ka tshireletsego ("go ritibatsa") go baagi ba ba sa tlhaselwang ka nako ya Ntwa ya Vietnam. Maikaelelo a bofelo a puso a go gapa dipelo le megopolo ya batho a ne a feleletsa a dirile gore a tsene mo dipolotiking.

Ka 1967, morago ga go rola tiro mo ARVN Châu o ne a tlhophiwa go nna leloko la Kokoano Bosetšhaba e e neng e sa tswa go tlhamiwa kwa Saigon. O ne a nna moeteledipele wa peomolao. Le fa go ntse jalo, mmogo le ba bangwe, o ne a palelwa ke go tlhotlheletsa tsala ya gagwe ya bogologolo Nguyễn Văn Thiệu, mojenerale wa pele yo o neng a fetogile Moporesidente (1967–1975), go retologela kwa kagisong e e neng e buisanwa ka yone. Ka jalo Châu o ne a amana le ditlhopha tsa Kokoano tse di neng di le kgatlhanong le melao e e neng e rena ya ntwa le bonweenwee jo bo neng bo le gongwe le gongwe.

Ka seipato sa gore o ne a bua le morwarraagwe wa mokomonisi, Châu o ne a latofadiwa ka go tsuologela puso ka 1970, ka nako ya fa puso e ne e gatelela batho ba ba neng ba sa dumalane le puso ka tsela e kgolo. Gareng ga ba bangwe, Daniel Ellsberg o ne a bua mo boemong jwa gagwe fa pele ga Khonkerese ya United States. Mo gare ga dikganetsano tse di bogale kwa Vietnam Borwa, tse di neng tsa begwa thata mo dimakasineng tsa boditšhabatšhaba, Châu o ne a sekisiwa mme a romelwa kwa kgolegelong dingwaga di le mmalwa. Go ne ga latela go tshwarwa mo ntlong. Ka bonako fela fa Saigon e sena go wa ka 1975, o ne a tshwarwa le go tshwarwa ke puso e ntšha ya bokomonisi, mo kampeng ya go rutwa gape. E ne ya gololwa ka 1978, ene le ba lelapa la gagwe ba ne ba tshaba ka mokoro, mme kgabagare ba goroga kwa Amerika ka 1979.

Botshelo le tiro ya gagwe ya bogologolo

Lelapa, thuto

Tran Ngoc Châu o tshotswe ka 1923 kgotsa 1924 mo lelapeng la badiredipuso ba Confucius–Babuda (ba mo hisitoring ba bidiwang mandarins, quan ka Se-Vietnam),ba ba neng ba nna kwa toropong ya bogologolo ya Huế, e ka nako eo e neng e le motsemogolo wa mmusimogolo, kwa lotshitshing lwa Vietnam bogare. Ka direkoto tsa matsalo ka nako eo di ne di sa tlwaelega, lelapa la gagwe le ne la tlhoma Ferikgong 1, 1924, jaaka letsatsi la gagwe la matsalo "fela gore go nne motlhofo".Rraagwemogolo Tran Tram e ne e le moithuti yo o itsegeng thata le moruti mo kabineteng ya mmusimogolo, mme rraagwe Tran Dao Te e ne e le moatlhodi yo mogolo. Jaaka maloko a setso a puso, lelapa la gagwe le ne le "ise le ko le itokolele puso ya Fora." Châu o ne a fetsa dingwaga di le supa tsa bosha e le moithuti wa moitlami kwa sekolong sa Sebuda le kwa seminareng. Mo godimo ga moo o ne a bona thuto ya Sefora kwa lycée. Le fa go ntse jalo mmogo le bomorwarraagwe le kgaitsadie, le go latela baeteledipele ba ba tlotlegang, Châu o ne a tlala ka "moya wa bosetšhaba wa Vietnam" mme a ikemisetsa go lwela boipuso jwa naga ya gagwe.

Mo kganelong ya Việt Minh

Ka 1944, Châu o ne a kopanela le "kganetso" (khang chien) e e neng e le kgatlhanong le Fora le Japane, ke gore, Việt Minh. O ne a latela bomorwarraagwe ba babedi ba bagolo le kgaitsadie. Morago ga moo e ne e tsewa e le mokgatlho o o tlwaelegileng wa boratanaga, Việt Minh e ne ya gatelela bosetšhaba jwa Vietnam. Châu o ne a tlhophiwa go tsenela "Khoso ya Sesole sa Sepolotiki" ya dikgwedi di le 3. Morago ga moo o ne a dirwa moeteledipele wa setlhopha sa masole.

Fano Châu o ne a tlhakana le balemi le badiri lekgetlo la ntlha, a itemogela "phatlha e kgolo fa gare ga ba ba nang le ditshiamelo... le ba ba tlhokang" le "seabe sa botlhokwa" se se tshamekiwang ke batho ba metseselegae mo isagweng ya Vietnam. O ne a tsaya karolo mo dithutong tse di gagametseng tsa Việt Minh, "dikopano tsa go tshwayatshwaya diphoso" le kotlhao ya lekoko, mme o ne a kgatlhwa ke boineelo jwa barati ba naga ba Vietnam. Sekao e ne e le mookamedi wa gagwe yo mmotlana Ho Ba, yo le ene a tswang mo lelapeng la Ba-mandarin. Châu o ne a tshela botshelo jo bo makgwakgwa e le lesole la di- guerrilla, a tsena mo ntweng makgetlo a le mantsi. Le fa go ntse jalo o ne a bona se a neng a akanya gore ke polao e e senang tlhaloganyo ya lekgarebe le le neng le siamisiwa jaaka "setlhogo sa phetogo". Gape o ne a bona bosupi jwa boitshwaro jo bo bogale jo bo tshwanang jwa masole a bokoloniale a Fora. Châu o ne a tlhophiwa go etelela pele setlhopha sengwe (masole a a fetang lekgolo) mme a etelela pele baagi ka ene go ya ntweng. E ne ya tlhatlhosiwa ka nako eo go nna "mokhomišenara wa sepolotiki wa mophato", Ho Ba o ne a mo kopile go tsenela Mokgatlho wa Bokomonisi wa Vietnam.

Ngwaga morago ga gore Châu a tsene mo magaeng a Việt Minh, Japane e ne ya ineela go fedisa Ntwa ya Lefatshe II. Kwa godimo kwa bokone masole a a tlhometseng a Việt Minh a ne a gapa taolo ya Hanoi ka Phetogo ya August. Ho Chi Minh (1890–1969) o ne a itsise boipuso jwa Vietnam, mme a nna Moporesidente wa ntlha. Le fa go ntse jalo, go ise go ye kae Mafora a ne a boa mme ntwa ya simolola sesha. Bakwadi ba le mmalwa ba akgela ka gore ka 1945 Ho Chi Minh o ne a amana ka tsela e e sa phimogeng le boipuso jwa Vietnam, a mo naya Taolo ya Legodimo mo matlhong a Ba-Vietnam ba le bantsi, le gore phenyo ya gagwe ya bofelo kgatlhanong le Fora le moragonyana Amerika e ne ya latela ka tsela e e neng e ka bonelwa kwa pele.

Go tlhatlhosiwa ga ga Châu go nna motlhankedi wa sepolotiki wa mophatogo ne ga dira gore a akanye ka tsela ya gagwe "go tswa mo botshelong jwa go akanya jwa ntlo ya baitlami ya Sebuda go ya kwa bonneteng jo bo setlhogo jwa ntwa". Việt Minh e ne e ikaegile ka tshegetso ya batho, e e neng e tlhofofadiwa ke komisara wa dipolotiki le go e anamisa. Mo maemong ao, Châu o ne a bidiwa go bontsha "go tlhomamisega ga gagwe ka namana" mo ntweng le mo "phetogong ya loago", le go tlhotlheletsa go rata batho. "Go ne go le botlhokwa ka go lekana gore mokomišenara wa sepolotiki a kgone go neela tumelo eo", go tlhoma "maemo a a kwa godimo a ba bangwe ba ka a etsisang". Go dira jalo, Châu a re, go ne go tshwana le "go sokologela mo bodumeding jo bosha". Ka ga kgopolo le mekgwa ya ga Việt Minh, ditumelo tsa gagwe tsa Sebuda di ne di kgaogane: o ne a rata "tshiamiso ya loago, kutlwelobotlhoko, le kgololesego ya motho ka bongwe" mme o ne a le kgatlhanong le "setlhogo se se tlhagoletsweng" le "letlhoo le le tseneletseng" la mmaba, le go kgala "setlhopha sotlhe sa loago". Châu o ne a iphitlhela a akanya gore baeteledipele ba bokomonisi ba ba tswang mo setlhopheng sa Ba-Mandarin ba ne ba dirisa balemirui ba bone ba ba neng ba ba thapile go tlhasela baganetsi ba bone ba sepolotiki ba Ba-Mandarin. "Moporesidente Ho le Mogenerale Giáp ... ba ne ba tswa mo ditlhopheng tseo" tseo thuto ya bokomonisi e neng e ruta masole go tlhoa. Le fa go ntse jalo ditiro tsa ga Châu, sekai, mo "dikopano tsa go tshwayatshwaya diphoso le go itshwayatshwaya diphoso" le go lwa ntwa ya digwerila, di ne tsa mo tlogelela nako e nnye ya go "filosofa ka namana". Fa a kopiwa go tsenela lekoko, Châu o ne a lemoga gore, jaaka bontsi jwa batho ba Vietnam kwa Việt Minh, "Ke ne ke itse go le gonnye ka bokomonisi."

Morago ga dingwaga di le nne tse di feditsweng thata kwa magaeng le kwa sekgweng; lesole Châu, o ne a feleletsa a le mo seemong sa go sa dumalane le boeteledipele jwa kganetso fa a utlwa ka dipolotiki tsa yone tse di neng di fitlhegile ka sephatlo, le se a neng a se tsaya e le pono ya bokomonisi ya isagwe ya Vietnam. Le fa ka nako eo Việt Minh e ne e tsewa ke botlhe e le e e emelang bosetšhaba jo bo tlwaelegileng, Châu o ne a ganetsa kgopolo ya yone ya konokono ya bokomonisi e e neng e gana dingwao tse dintsi tsa Vietnam, dikgolagano tsa setso tsa lelapa, le bodumedi jwa Sebuda.O ne a tlogela Việt Minh ka 1949. Le fa a ne a sa ntse a le motshegetsi wa bosetšhaba yo o neng a rata boipuso jwa kgato ka kgato, o ne a kgaola dikgolagano tsa gagwe, mme a simolola go nna kgatlhanong ka tlhamalalo le bokomonisi. "Ke ne ka lemoga gore boineelo jwa me mo Bobudeng bo ne jwa nkgaoganya le dikgopolo tsa Bokomonisi", Châu o ne a kwala jalo dingwaga di le masomesome moragonyana mo dikgopolong tsa gagwe.

Mo sesoleng sa ga Bảo Đại

Fora e ne ya tlhoma Bảo Đại gape, 1949–1955, mmusi wa bofelo wa losika lwa segosi lwa Nguyễn.

Le fa go ntse jalo seemo sa gagwe se sesha "magareng ga mela ya ntwa" se ne se sa tlhomama; e ka itshupa e le e e bolayang fa a ka tshwarwa ke Mafora kgotsa ke Việt Minh. Go ise go ye kae Châu, a sa tlhomela, a apere dikhaki le kepisi ya go lapa ya Việt Minh, o ne a atamela ntlokgolo ya porofense ya Hội An ka kelotlhoko kwa Vietnam e e laolwang ke Fora mme a lela a re, "Ke motlhankedi wa Việt Minh mme ke batla go bua". O ne a botsolodiwa ke batsamaisi ba puso, Sûreté, le sesole, e le baagi ba Fora le Ba-Vietnam. Moragonyana Châu o ne a abelana bosetšhaba jwa gagwe jwa setso le moeteledipele yo mogolo wa Vietnam, Mmusisi Phan Van Giao, yo leano la gagwe e neng e le go fenya Mafora mme morago a boelane le Việt Minh Kwa khefing nngwe o ne a lemoga gore motlhokomedi wa dijo yo mmotlana yono e ne e le Việt Minh wa nako e e fetileng, kana wa gone jaanong. Rraagwe Châu wa Mobuda, e bong Tran Dao Te, o ne a akantsha gore a batle kaelo ya bodumedi ka thapelo le go tlhatlhanya gore e mo thuse go dira ditshwetso. Bakaulengwe ba babedi, le kgaitsadi le monna wa gagwe ba ne ba sala Việt Minh; le fa go ntse jalo Châu o ne a tla go tlhomamisa bosetšhaba jwa gagwe jwa setso, le tiro ya gagwe ya go nna lesole.

Ke ne ke tlogetse Việt Minh ka gonne ke ne ke batla gore naga ya gaetsho e bone boipuso, mme e seng ka setšhaba sa yone sa setso le medi ya yone e sentswe gotlhelele, e leng mokgele wa Makomonisi. Ke ne ke batla go somarela boleng jwa setso sa rona le bodumedi jwa me, go bona kagiso le tshiamiso ya loago mo go mongwe le mongwe, mme kwantle ga kgaratlho ya maemo e e sa tlhokegeng.

Ka 1950, Châu o ne a tsena sekolo sa sesole sa Dalat se se neng se tlhomilwe ke Bafora go katisa batlhankedi ba Sesole sa Setšhaba sa Vietnam, se ka leina fela se neng se laolwa ke mmusimogolo Bảo Đại. Ka nako eo US, Borithane, le Thailand di ne di amogela 'boipuso' jwa Vietnam. Fa a aloga e le molefothenente o ne a abelwa go ruta kwa sekolong seo. Morago ga moo Châu o ne a nyala Bich Nhan yo a neng a kopane le ene kwa Huế. Banyalani bano ba ne ba nna mo ntlong nngwe mme ba nna ditsala le banyalani ba bangwe ba basha ba ba neng ba le mo sesoleng, e bong Nguyễn Văn Thiệu le mosadi wa gagwe. Thiệu le ene o ne a diretse kwa Việt Minh, ka 1945–46, pele a kgabaganyetsa kwa letlhakoreng le lengwe.Ka 1953 Châu o ne a ya kwa Hanoi (Vietnam e ne e ise e kgaogane) go ya go ithuta sesole ka tsela e e tseneletseng. Mo kabelong ya gagwe e e latelang gaufi le Hội An mophato wa gagwe o ne wa gakgamadiwa ke go lalela ga Việt Minh. Go falola ga yuniti ya gagwe go ne go belaetsa. Ka ntlha ya boitshwaro jwa gagwe mo ntweng Châu o ne a newa mmentlele o o kwa godimo. Gape o ne a tlhatlhosiwa go nna mokapotene. Morago ga go fenngwa ke Fora ka 1954, boipuso jo bo feletseng, le go kgaoganngwa ga Vietnam go nna bokone le borwa, Châu o ne a direla mo sesoleng sa puso ya borwa, Sesole sa Rephaboliki ya Vietnam (ARVN).

Kgaogano ya naga e ne ya felela ka diphetogo tse dikgolo tsa batho, ka bontsi jwa masole a Việt Minh le masole (90,000) ba lebile kwa bokone, le Mabuda mangwe (300,000) le Bakatoliki ba le bantsi (800,000) ba lebile borwa. Masalela a Việt Minh le 'go nna kwa morago' kwa borwa a ne a dirisa "propanganda e e tlhometseng" go thapa balatedi ba bašwa. Kgabagare ba ne ba tlhama Mokgatlho wa Kgololesego ya Bosetšhaba (NLF), o go ise go ye kae o neng wa itsege jaaka Viet Cong (VC). E ne ya lwantsha Rephaboliki ya Vietnam (motsemogolo: Saigon), mo tsweledisong ya kgaratlho ya yone ya bosetšhaba ya phetogo ya bokomonisi le taolo. Ka 1960 tiriso ya tirisodikgoka e e tlhometseng e ne ya nna pholisi e e mosola ya lekoko la bokomonisi le le neng le laola NLF, ka bobedi di ne di engwe nokeng ke Rephaboliki ya Temokerasi ya Vietnam kwa Hanoi.

Tirelo mo pusong ya ga Diệm

Ka nako ya phetogo go tswa mo pusong ya Fora go ya kwa boipusong jo bo tletseng Ngô Đình Diệm,Moporesidente wa Rephaboliki, le fa a ne a dira diphoso tse di turang o ne a kgona go etelela puso ya borwa pele mo kgatong e e sa tlhomamang mo go tlhomeng puso ya yona. Go ntse go le jalo, Châu ka 1955 o ne a nna molaodi wa batlhabani ba sesole, mokaedi wa thuto, kwa alma mater ya gagwe e leng sekolo sa sesole sa Vietnam kwa Dalat. O ne a akantsha diphetogo tsa kharikhulamo, sk., go akaretsa hisitori ya Vietnam le ntwa ya di-guerrilla, le fa go ntse jalo mogakolodi wa Amerika o ne a gana. Ka nako nngwe o ne a lwa le lekoko la sepolotiki la sephiri la Cần Lao, le le neng le tshegetsa puso ya ga Diệm thata. Sesole sa Amerika se ne sa tshegetsa katiso e e kgethegileng kwa Fort Benning, kwa Georgia, ya setlhopha sa batlhankedi ba Sesole sa Vietnam go akaretsa le Châu. Moragonyana, fa a sena go fuduga go tswa kwa Lephateng la Bone la Masole a a Tsamayang ka Dinao, o ne a nna mookamedi wa badiri kwa Lefelong la Katiso la Bosetšhaba la Quang Trung, e leng lefelo le legolo la Sesole sa Vietnam. Koo Châu o ne a lemoga bonweenwee mo batlameding.

Ka 1959, ka kopo ya molaodi wa gagwe, Châu o ne a baakanyetsa pego e e neng e tla bonwa ke poresidente. Go sa lebelelwa, Moporesidente Diệm o ne a rulaganyetsa pokano le Châu go lebega e le go tlotla ka pego ya gagwe e e neng e baakantswe sentle. Go na le moo Diệm o ne a bua ka boleele ka tlotlo e e kwa godimo mo go rraagwemogolo wa ga Châu wa momandarin tona ya puso Tran Tram, mo go rraagwe le lelapa la gagwe le le nang le bokgoni kwa Huế, motsemogolo wa pele wa Vietnam. Moporesidente, ka boene wa lelapa la Mandarin, o ne a tlhagolela setaele se se tlhomameng sa Bo-Confucius. Go farologana le seo, Ho Chi Minh, yo le ene a tswang mo lelapeng la Ba-Mandarin, o ne a rata go nna moagi wa motse, a itsege thata jaaka "Malome Ho" [Bac Ho ka Se-Vietnam].

Filosofi ya ga Confucius e e tlotliwang ka nako e telele e e neng e le ka fa morago ga maitsholo a setso a Semandarin, e sa ntse e le mo setsong sa Vietnam le kwa mafelong a mangwe.Le fa go ntse jalo e ne e gwetlhilwe kwa Asia Botlhaba, ka mokgwa le ka tshwetso, fa e sa le setso sa bophirima se goroga. Mokgatlho wa Bokomonisi wa China o o neng o fetoga o ne o o nyatsitse. Dithuto tse di fetotsweng tsa motlhalefi wa bogologolo di tswelela, le fa go ntse jalo, mme go ralala Asia Botlhaba tlhotlheletso ya ga Confucius e oketsegile thata mo lekgolong la bo21 la dingwaga.

Mo go Diệm le Châu, ditekanyetso tsa yone di ne di dira jaaka tshupiso e kgolo e e neng e tshwana.

Go Batlisisa Batlhankedi ba Selegae

Ka bonako morago ga gore Diệm a abele Châu go nna mo Setlhopheng sa Badisa ba Setšhaba le sa go Iphemela jaaka motlhatlhobi wa 'maemo a tlhaloganyo le a loago'. Go latela ditaelo tsa ga Diệm Châu o ne a batlisisa tirisanommogo ya Balebedi le batho le bokgoni jwa yone jwa sesole. Diệm o ne a boleletse Châu gore tiro ya gagwe e ne e le botlhokwa thata ka gonne leina le le tlwaelegileng la Civil Guard kwa magaeng le ne le tlhotlheletsa thata kafa bontsi jwa batho ba neng ba akanya ka gone ka sesole sotlhe.

Civil Guard (Bao An) e ne e sa sebetse hantle, e sa lefellwe hantle mme e sa rupelwa hantle. Mo godimo ga moo, ba ne ba bolaya balemi ba ba neng ba tshwanetse go ba sireletsa. Baokamedi ba sepolotiki ba Balebedi, badiredi ba porofense le ba selegae, e ne e le "batho ba ba tshwerweng ke Mafora". Mo go bone, mongwe le mongwe yo o neng a nnile le seabe mo ntweng ya boipuso kgatlhanong le Fora o ne a belaelwa gore ke Viet Cong. Châu o ne a akantsha gore go dirwe diphetogo ka kakaretso: go fedisiwa ga pipamolomo le bonweenwee, go fetolwa ga lefatshe, thuto le go tlhagolela moya wa bosetšhaba mo bathong. Châu o lemogile gore Maamerika a ne a thusa fela sesole, a itlhokomolosa Batlhankedi ba Selegae le fa ba ne ba kopana letsatsi le letsatsi le batho ba kwa magaeng le Viet Cong.

Diệm o ne a laela Châu go tlhama "thuto ya go lapolosa" ya Balebedi. Ka go dira jalo Châu o ne a bua ka diteng tse di jaaka: go oketsa tlhotlheletso, maiteko a go "bona tshepo" ya batho, go kokoanya tshedimosetso e e botoka, "dikopano tsa go itshekatsheka tse di dirisanang", le tshireletso ya baagi. Morago ga moo, Diệm o ne a tlhoma Châu go nna molaodi wa kgaolo wa Batlhankedi ba Selegae mo diporofenseng di le supa tsa Mekong Delta. Badiredibagolo ba Amerika, ba sesole le ba CIA, ba ne ba simolola go bontsha kgatlhego mo tirong ya ga Châu.[99] Mmegadikgang Grant o kwala gore kwa Mekong "tiro ya ga Châu e ne e le go tlhoma sekao se se ka latelwang mo nageng yotlhe."[ Le fa go ntse jalo le fa go ne go dirilwe maiteko, Châu o ne a lemoga gore "tšhono e kgolo" e ne e fosiwa: go aga élan ya bosetšhaba mo gare ga batho ba naga ya Fora le Vietnam Borwa e e neng e tla tshegetsa pele Việt Minh gore a kgone go ba kokoanya go ema le puso.

Fa a latela maitemogelo a ga Châu a Civil Guard, Diệm o ne a mo romela kwa Malaysia e e neng e na le mathata go ya go ithuta dithulaganyo tsa go ritibatsa batho koo. Gareng ga dilo tse dingwe, Châu o ne a fitlhela gore, go farologana le Vietnam, kwa Malaysia (a) badiredibagolo ba ba sa tlhakaneng le sesole ba ne ba laola go ritibatsa go na le go laola sesole, (b) fa go ne go tshwarwa di- quasi-guerrilla go ne go latelwa ditsamaiso dingwe tsa semolao, le (c) gantsi dikgaso tsa puso di ne di le boammaaruri go na le gore di se nne boammaaruri. Fa a ne a boela kwa Saigon ka 1962, pokano ya gagwe ka namana le poresidente e ne ya tsaya letsatsi lotlhe. Le fa go ntse jalo pokano e e neng ya latela morago ga moo le morwarraagwe poresidente e bong Ngô Đình Nhu e ne ya swabisa tsholofelo ya ga Châu. Morago ga moo Diệm o ne a tlhoma Châu go nna mmusi wa porofense

Đà Nẵng: Mathata a Sebuda

Folaga ya Sebuda

Fa nako e ntse e ile, puso ya ga Diệm mo masimologong a 1963 e ne ya ntsha taelo e e neng e thibela go bontshiwa difolaga tsotlhe tse e seng tsa puso go ralala Vietnam Borwa. Ka nako ya yone taelo eno e ne e tla dira pele mo folaga ya Sebuda ka nako ya go keteka Letsatsi la Matsalo la ga Buda (Le Phát Dan) ka May. Châu le Babuda ba le bantsi ba ne ba galefa mme a leletsa ofisi ya ga Moporesidente mogala. Lelapa la gaabo Diệm e ne e le la Katoliki. Châu o ne a sa tshware Diệm ka boene, mme o ne a tshwara bomorwarraagwe ba ba nang le tlhotlheletso, ba ba ikarabelang ka dipholisi tsa puso tse di gatelelang Babuda.Mo mosong o o latelang sefofane se sennye se ne sa goroga kwa Porofenseng ya Kiến Hòa go isa Châu kwa Saigon go ya go kopana le Diệm. Morago ga motlotlo, tota Diệm o ne a naya Châu botlhale jo bo feletseng jwa go nna kgosana ya porofense kwa Kiến Hòa. Mme go ise go ye kae kwa Huế, go ne ga runya thubakanyo: go ne ga bolawa Babuda ba le robongwe. Mme "go ipolaya ga molelo" ga baitlami ba Sebuda go ne ga nna ditlhogo tsa dikgang mme ga tlhotlheletsa Ba-Vietnam.

Morago ga moo Diệm o ne a tlhoma Châu go nna ratoropo wa toropo e kgolo ya Đà Nẵng gaufi le Huế ka tshoganyetso fela. Ka nako eo Da Nang le yone e ne e tsene mo mathateng a a masisi a selegae a a neng a akaretsa ntwa e e tseneletseng, ya lefelo leo fa gare ga Babuda le Bakatoliki. Maemo ano a tshoganyetso e ne e le karolo e e botlhokwa thata ya se se neng sa nna mathata a naga yotlhe a Sebuda. Go tswa mo ditaelong tsa ga Diệm, Châu o ne a tlhaloganya gore jaaka ratoropo o ne a tla nna le "taolo e e feletseng ya go dira se [a] akanyang gore se siame". Ka nako ya mathata kwa Da Nang, Châu o ne a kopana le Diệm kwa Saigon mo e ka nnang beke le beke.

Pagoda kwa Huế

Fa a goroga kwa Da Nang, Châu o ne a buisana ka go kgaogana pele le baitlami ba Sebuda, mme moragonyana a buisana le diyuniti tsa sesole tse di neng di le kwa Da Nang (tse bontsi jwa masole a tsone Châu a di tlhalosang e le Bakatoliki ba ba tswang kwa bokone jwa Vietnaz le ba ba neng ba le kgatlhanong le Sebuda). Mogolwane mongwe wa Mobuda yo o neng a goroga a tswa kwa Huế o ne a ema Châu nokeng mo bathong ba ba neng ba le mo bodumeding ka ene gore ke Mobuda yo o ikanyegang. Jaaka ratoropo wa Da Nang o ne a laela gore Babuda ba ba neng ba tshwerwe ke sesole ba gololwe. Fa mokolonele mongwe wa sesole a ne a gana go ikobela Châu, o ne a bitsa Diệm yo o neng a emisetsa mokolonele wa motsuolodi ka bonako.

Le fa go ntse jalo ka kgwedi eo ya Phatwe, e e neng e tlhotlheleditswe ke morwarraagwe Diệm e bong Nhu, masole a a tlhometseng a puso a ne a dira diphuduso tsa di-pagoda go ralala Vietnam, mme seno sa tlogela baitlami ba le bantsi ba Sebuda kwa kgolegelong.Kwa Da Nang, Châu o ne a namola moitlami mongwe yo o godileng mo diatleng tsa mapodise. Morago ga moo Châu o ne a kopana le Mabuda a a bogale mo "thulaganyong e e neng e le setsuatsue". Mobuda o ne a batla go dira pontsho e kgolo kwa Da Nang, e Châu a neng a e dumela, mme o ne a bona tsela e e tlhomameng, tshireletsego le ditlhomamisetso. Le fa go ntse jalo, ka nako ya phareiti, Kereke e Kgolo ya Katoliki kwa Da Nang e ne ya kgobotlediwa ka maje. Châu o ne a kopana le Bakatoliki ba Vietnam ba ba neng ba ipelaetsa, segolobogolo le Rre An. O ne a ba gakolola gore Diệm o ne a mo tlhomile go nna ratoropo wa Da Nang. Go ya ka seno, e ne e le tiro ya gagwe go nna tshiamo le go sa rate ope. Dikeletso di ne tsa kokobela ka iketlo, mme go ritibetse go ne go boetse kwa Da Nang kwa bokhutlong jwa Diphalane.

Malatsi a le mmalwa moragonyana Châu o ne a utlwa magatwe a masha a leano la sesole kgatlhanong le Diệm. Batho ba bagolo mo sesoleng, ba ba neng ba rotloediwa ke boemedi jwa Amerika (le fa go ntse jalo tshegetso ya Amerika e ne e sa tlhomama), ba ne ba ntse ba kopana. Ba ne ba simolola go rulaganya go menola puso ga 1963, go go neng ga diragala ka Ngwanatsele

Go wa ga ga Diệm, ditlamorago

Fa Châu a goroga kwa boemelafofaneng jwa Saigon go tswa kwa Da Nang go ya go tshwara pokano e nngwe e e tlwaelegileng le Diệm, go ne go utlwala go thuntshiwa ga ditlhobolo. Go ne go fopholediwa thata ka go menola puso ga sesole, mme seno se ne sa baka tlhakatlhakano e e anameng le go tshoga ga batho ba ditoropo. Fa radio e e laolwang ke sesole e ntse e rwala dikgang ka ga go menola puso go go neng go tsweletse, Châu o ne a leletsa ofisi ya ga poresidente mogala ("mola o ne wa swa ka tshoganyetso"), mme morago ga moo badirimmogo le ene batlhankedi—mo tsamaisong eo Châu o ne a gana taletso ya go nna le seabe mo go menoleng puso. Kwa legaeng la tsala ya gagwe o ne a leta, a tshogile ka phelelo. Diệm le morwarraagwe Nhu ka bobedi ba ne ba bolawa mo mosong o o latelang, Ngwanaitseele 2, 1963.

E ne e le tshekatsheko e e tlhamaletseng ya ga Châu ya bajenerale ba ba neng ba loga leano, sekai, Dương Văn Minh, gore babusi bano ba basha ba ba neng ba tla nna teng e ne e le ba ba kwa tlase ga ga Diệm, ka maitsholo, thuto, boemo jwa boratanaga, le bokgoni jwa boeteledipele. Go menola puso go sa ntse go tsosa kganetsano.

Châu o ne a rulaganya go boela kwa Da Nang ka sefofane ka bonako, e e neng ya nna e ritibetse. Le fa go ntse jalo go ikutlwa a na le tlotlo go ne ga dira gore a tswelele a ikanyega mo go poresidente yo o bolailweng. Boikutlo jwa gagwe bo ne bo sa amogelwe ke bajenerale bangwe ba ba kwa godimo ba ba neng ba etelela pele go menola puso. Ka ntlha ya kgatelelo ya sepolotiki Châu o ne a rola tiro ya go nna ratoropo wa Da Nang. Le fa go ntse jalo, Châu ka nako e telele o ne a nna mo maemong ka fa tlase ga tona e ntšhwa ya tsa ka fa gare (le moeteledipele wa menolopuso), Tôn Thất Đính, le ka fa tlase ga ratoropo yo mošwa wa Saigon, Duong Ngoc Lam.Go sa le jalo, menolopuso ya bobedi ya Ferikgong 29, 1964, e e neng ya dirwa ke Mogenerale Nguyễn Khánh, e ne ya atlega go pateletsa phetogo e nngwe ya puso

Mabapi le ntwa, bagakolodi ba Amerika ka nako eo ba ne ba "amegile thata ka tshireletsego mo diporofenseng" mme ka 1964 Châu o ne a busediwa kwa Kiến Hòa jaaka kgosi ya porofense. Fa a boela kwa lefelong le le tlwaelegileng, ‘go boela gae’ ga gagwe go ne ga tsamaya sentle. Châu o ne a gomodiwa ke go tswa kwa Saigon, motsemogolo wa "sesole se sesha se se 'kgweediwang ke menolopuso', ka maano otlhe a sone le dipolotiki." Morago ga moo bajenerale ba Vietnam ba ne ba sa mo ele tlhoko thata, mme CIA e ne ya nna e kgatlhegela tiro ya ga Châu. Morago ga moo, Tona ya Tlhabololo ya Magae kwa Saigon, Nguyen Đức Thang, o ne a tlhoma Châu go nna mokaedi wa bosetšhaba wa Lenaneo la Badiri ba Kagiso ka 1965.

Kganetso ya boitshimololedi jwa go lwantsha botsuolodi

Mo Ntweng ya Vietnam pacification, lereo la setegeniki la botaki,le ne la nna motswedi o o tlhobaetsang wa go sa dumalane ga pholisi mo pusong ya Amerika fa gare ga go tlhongwa ga yone ga sesole le boeteledipele jwa baagi. Kwa tshimologong e ne ya tilwa ke sesole, moragonyana, jaaka kgang fela ya seporofešenale ya maemo a a kwa tlase, Sesole se ne sa ganetsana ka boleng jwa yone jo bo mosola, ke gore, dipholo tsa papiso tse di bonweng ka (a) go dirisa mekgwa ya go lwantsha botsuolodi go ritibatsa ka tlhamalalo lefelo le le nang le batho ba bantsi, kgatlhanong le (b) mokgwa wa ntwa o o tlwaelegileng thata wa Yuropa. morago ga moo kwa Korea. Leano la moragonyana le ne le batla fela go fedisa sesole sa ka metlha sa mmaba jaaka sesole se se lwang, morago ga moo go ne go solofetswe gore tshireletsego ya baagi mo metseng le mo ditoropong e tla nna phelelo e e tlwaelegileng. Go bonala go ne go sa akanyediwe go nyelela ka tshoganyetso ga batlhabani ba di-guerrilla, ba morago ga moo ba neng ba falola kwa magaeng ba engwe nokeng ke batho ba lefelo leo. moragonyana a simolola go lalela. Go tloga mo bogareng jwa dingwaga tsa bo 1950 leano la Amerika la tlhopho kwa Vietnam e ne e le ntwa e e tlwaelegileng, tshwetso e e neng e ganetsanwa, e e neng e tsewa fa e leba kwa morago e le phoso e e bolayang.

CIDG mo katisong, maiteko a ntlha a Sesole sa U.S. le CIA mo dikgaolong tse di kgakala.

Sesole se ne sa gana maiteko a ga Moporesitente Kennedy a go tlhama bokgoni jo bo nonofileng jwa Amerika jwa go lwantsha botsuolodi ka kakaretso.Sesole le sona se ne sa fokotsega mabapi le Vietnam segolobogolo.Le fa go ntse jalo, Lt. Gen. Victor Krulak wa kwa Vietnam o ne a rata gore go nne le kagiso kwa tshimologong mme a le kgatlhanong le leano le le tlwaelegileng la go tlhotlhora. Le fa go ntse jalo Krulak o ne a paletswe ke go tlhatswa pelo pele ga Mojenerale Westmoreland, morago ga moo McNamara kwa Tshireletsong, mme kwa bofelong Moporesidente Johnson. Châu le ene o ne a bua le Westmoreland, mme a se ka a atlega.

Viet Cong ka kakaretso e ne e tila go tsenya diyuniti tsa sesole tsa ka metlha go fitlha morago ga ntwa. Viet Cong (e e neng e tshegediwa ke puso ya Vietnam Bokone), e ne ya tswelela go fitlha ka dingwaga tsa bo 1960 go dirisa ntwa ya digwerila mo botsuoloding jwa bone go bona taolo ya sepolotiki ya Vietnam Borwa.Maano a Viet Cong a ne a akaretsa ditlhaselo tse di bolayang kgatlhanong le badiredibagolo ba Puso ya Vietnam Borwa.Maiteko a ntlha a go ritibatsa a ga Diệm moragonyana a ne a fetwa ke leano la ntwa ya Amerika ya go tlhotlhora, fa masole a diketekete tse di makgolokgolo a Amerika a a nang le dibetsa tsa maemo a a kwa godimo a ne a goroga ka 1965 mme a laola lefelo la ntwa. Le fa go ntse jalo morago ga dingwaga di le mmalwa "ntwa e nngwe" (pacification) e ne ya tsosolosiwa ka go simololwa ga CORDS. Ka 1967 boleng jwa sesole, jaaka bathusi, ba ditlhopha tsa kagiso tse di eteletsweng pele ke Amerika, bo ne jwa amogelwa ke MACV. Batshwayadiphoso bangwe ba leba go palelwa ga ntlha ga taolo ya Sesole sa U.S. go sekaseka sentle leano la go ritibatsa e le letshwao la maemo a yone a lefatshe lotlhe le go itshepa go feta selekanyo ka kakaretso.

Fa nako e ntse e ile, la ntlha ka fa tlase ga Diệm, puso ya Vietnam Borwa ka go tsaya karolo ga CIA e ne e dirile go itlhamela le go ntsha dikarabo tse di farologaneng tsa ditlhaselo tsa Viet Cong. Dikabelo tsa ga Châu tsa go lwantsha botsuolodi ka nako eo e ne e le tsa ntlhantlha e bile di le botlhokwa. Moragonyana, go ne ga nna le kganetsano e e tseneletseng ya sepolotiki ka ga maitsholo a loago le go nna semolao ga mekgwa e e neng ya tlhamiwa go "ritibatsa" naga.

Mo Porofenseng ya Kiến Hòa

Porofense ya Kiến Hòa (e gape e bidiwang Porofense ya Bến Tre) gompieno.

Châu o ne a direla jaaka kgosana ya porofense (mmusi) wa Porofense ya Kiến Hòa kwa Legodimong la Mekong kwa borwa jwa Saigon, ka 1962–1963 le ka 1964–1965. Châu o ne a tsepamisitse "maiteko a gagwe a go tlhama mananeo a go fenya makomonisi mo motshamekong wa bone", mo tlhalosong ya mmegadikgang Zalin Grant. Ka nako eo Porofense ya Kiến Hòa e ne e tsewa e le "nngwe ya tse di laolwang thata ke bokomonisi" kwa Vietnam Borwa. Mo tiragalong eo, maiteko a gagwe a ne a nna le matswela a a gakgamatsang. Mekgwa le mekgwa ya ga Châu ya boitshimololedi e ne ya itshupa e kgona go gapa dipelo le megopolo ya batho, mme kgabagare ya fetola seemo kgatlhanong le tiro ya Viet Cong kwa Kiến Hòa.

"Mphe tekanyetsokabo e e lekanang le ditshenyegelo tsa helikopotara e le nngwe fela ya Amerika", Châu o ne a tla rialo, "mme ke tla go naya porofense e e ritibetseng. Ka madi a mantsi jalo nka tlhatlosa maemo a botshelo a balemirui ba raese, mme badiredipuso mo porofenseng ba ka duelwa mo go lekaneng gore ba se ka ba akanya gore go botlhokwa go utswa.

Go tswa mo maitemogelong a gagwe ka maano le leano la di-guerrilla, le go dirisa dipatlisiso tsa gagwe tsa bosheng tsa Civil Guard, Châu o ne a tlhama motswako o mošwa wa ditsamaiso tsa ntwa ya go lwantsha botsuolodi. Diệm o ne a rotloetsa le go tshegetsa mekgwa ya gagwe ya go dira diteko mo ditlhopheng tsa go ritibatsa le maiteko a gagwe a go di diragatsa mo tshimong.

Kwa Porofenseng ya Kiến Hòa, Châu o ne a simolola go katisa ka boene mefuta e le mmalwa e e farologaneng ya ditlhopha tsa sesole sa baagi ka bokgoni jo bo neng bo tlhokega go dirisa dithulaganyo tseno. Boikaelelo jwa ditlhopha tseno e ne e le go lemoga pele le go lwantsha masole ao a lekoko la bokomonisi kwa metseng a a neng a thusa di-guerrilla tse di tlhometseng kwa magaeng. Ka jalo, sedirisiwa sa lekoko sa masole a a sa tlhakanelang le sesole se ne sa tlhofofatsa 'metsi' a "tlhapi ya Viet Cong" e neng e ka thuma mo go one. Ditlhopha tsa ga Châu di ne tsa laelwa go ithuta go tswa mo bathong ba motse ka dintlha le boitshupo jwa matshwenyego a bone a tshireletsego, mme morago ga moo ba dire go fetola boikanyegi kgotsa go fokotsa maatla a sediriswa sa lekoko la bokomonisi, se se neng se na le batlhabani ba VC. Dinetweke tseno tse di batlang di le tsa baagi, tse di ka nnang tsa ditoropo mmogo le tsa magae, di ne tsa bidiwa ke basekaseki ba ba lwantshanang le botsuolodi Mafaratlhatlha a Viet Cong (VCI), a a neng a bopa "puso ya moriti" kwa Vietnam Borwa.

Fa a ne a bereka e le morutisi wa Civil Guard, dilo tse Châu a neng a di tlhama di ne di setse di kgatlhilwe ke batlhankedi ba le mmalwa ba maemo a a kwa godimo ba sesole sa Amerika. Gareng ga ba ntlha go mo etela fano kwa Kiến Hòa e ne e le moitseanape wa go lwantsha botsuolodi, Mokolonele Edward Lansdale." motlhankedi Stewart Methven o ne a simolola go dira ka tlhamalalo le Châu Mekgwa ya go ritibatsa e ne ya amogelwa ke mookamedi wa seteišene sa CIA Saigon Peer De Silva, mme ya engwa nokeng ke mookamedi wa gagwe William Colby yo ka nako eo a neng a etelela pele Lephata la Botlhaba jo bo Kgakala la CIA.

Lenaneo la Dingongorego tsa Palobatho

Châu o ne a simolola go lekeletsa mekgwa ya go lwantsha botsuolodi la ntlha fa a ne a le molaodi wa Masole a Badisa ba Setšhaba le a go Iphemela kwa botlhaba jwa lewatle la Mekong. Diệm fano o ne a tshegetsa tiro ya gagwe.Selo se segolo se se neng sa dira gore a simolole go dirisa mokgwa o mosha e ne e le boemo jo bo utlwisang botlhoko jwa botlhale jwa Vietnam Borwa ka Viet Cong. Go bonala masole a bokomonisi a ne a setse a itse bontsi jwa baemedi ba Vietnam Borwa ba ba neng ba leka go ba tlhola. VC e ne ya ba fepa ka tshedimosetso e e fosagetseng, ya ba fetola go nna baemedi ba babedi, kgotsa ya tsenya mo kotsing kgotsa ya bolaya baemedi bao ba le mmalwa ba Vietnam Borwa ba ba neng ba dira sentle. Châu o ne a tshwanelwa ke go simolola gape, ka go ikatisa ka go leka le go dira diphoso, go aga botlhale jo bo botoka jwa motse. E seng fela, mme gape le tiriso e e botoka ya tshedimosetso go tlisa tshireletsego e e atlegileng mo baaging ba motse ba balemirui. Ka go dira jalo Châu o ne a kopanya kakanyo ya gagwe ya batho ba ba balang batho mo metseng (botlhale jo bo botoka le tiriso e e botoka ya jone) le ya "ditlhopha tsa tiro tsa batho" (PAT) go bopa lenaneo le le feletseng la go ritibatsa"Go bonala Châu a ne a na le se Maamerika ka mananeo a bone a a kgaoganeng a neng a se tlhoka: leano ka kakaretso."

Kwa Porofenseng ya Kiến Hòa, Châu o simolola go katisa mefuta e le metlhano ya ditlhopha tse di kgethegileng: dingongorego tsa palobatho (dipotsolotso), tlhabololo ya loago, go bulega matsogo (go thapa ga Viet Cong), tshireletsego le go lwantsha borukhutlhi. Sa ntlha, ditlhopha tsa "ngongorego ya palobatho" di ne tsa kokoanya go tswa mo baaging ba motse tshedimosetso ya selegae, ya sepolotiki le ya loago; ditiro tse di ntseng jalo tsa botlhodi di ne di le "botlhokwa mo katlegong ya thulaganyo" mme di ne di akaretsa dikgang tsa tshiamiso ya loago. Go tlhama ditlhopha tsa ‘dingongorego tsa palobatho’, o ne a tlhopha ka kelotlhoko go tswa mo bathong ba Batlhankedi ba Setšhaba go nna ditlhopha tse dinnye tsa batho ba le bararo go ya go ba le batlhano. "Ba ne ba botsolotsa leloko lengwe le lengwe la motse kgotsa motsana o ba neng ba dira mo go one letsatsi le letsatsi kwantle ga go kgetholola." Sa bobedi, mo dikarabong tsa tatediso tse di dirisitseng tshedimosetso e, ditlhopha tsa "tlhabololo ya loago" di ne tsa baya ditlapele mme tsa dira go fitlhelela ditokafatso tsa motse: maborogo, didiba, dikolo, ditleliniki. Sa boraro, e ne e le ditlhopha tsa "matsogo a a bulegileng" [Se-Vietnam: Chieu Hoi], tse di neng tsa dirisa botlhale jwa motse go lwantsha thuto ya Viet Cong, di tlhotlheletsa ba ba neng ba tshegetsa Viet Cong, jaaka maloko a lelapa le masole a nakwana, gore "go ne go le mo dikgatlhegelong tsa bone go tsenela puso." Sa bone, setlhopha sa "tshireletso" se se bopilweng ka "banna ba le barataro go ya go ba le lesomepedi ba ba tlhometseng" se ka dira le metse e le lesome ka nako e le nngwe, gore se kgone go tlamela ka tshireletso go ditlhopha tse dingwe tsa kagiso le maiteko a tsona. Sa botlhano, ditlhopha tsa "go lwantsha borukhutlhi" e ne e le "sebetsa sa bofelo."

Go tswa mo tshedimosetsong e e neng ya bonwa go tswa mo thulaganyong yotlhe ya Dingongorego tsa Palobatho, "re ne ra kgona go aga setshwantsho se se bonalang sentle sa tlhotlheletso ya Viet Cong mo lefelong le le rileng." Go ne ga supiwa batho kgotsa malapa otlhe a a neng a tshegetsa Viet Cong ka ntlha ya letshogo kgotsa go patelediwa, mmogo le kwa ntlheng e nngwe "VC e e thata e e neng ya tsaya karolo le go kaela ditiro tse di bogale thata." Bosupi ka ga VC e e thata bo ne jwa tlhatlhobiwa ka botlalo mme jwa "tlhomamisiwa kwa maemong a porofense." Ke fela fa go na le "dirukhutlhi" tse di matlhagatlhaga setlhopha sa 'lwantsha-borukhutlhi' se neng se tla goroga go "tshwara" mmelaelwa go botsolodiwa, le fa "go sa kgonegeng... kotlhao ya bofelo [e ne ya] dirisiwa: polao." Châu o ne a gatelela tlhokomelo le bokgoni jo bo tshwanetseng go newa kgato nngwe le nngwe gore a kgone go atlega mo tirong e e botlhokwa jalo ya sepolotiki. O ela tlhoko kakanyo ya gagwe e e sa siamang ka ga Lenaneo la Phoenix le le neng la tlhongwa moragonyana, a swetsa ka gore diphoso, le se se maswe le go feta, di ne tsa feleletsa di senye tiro ya lone, e e neng ya itsege bosula mo batshwayadiphosong ba lone.

Balemirui ka tlhago ba ne ba belaela thata kwa tshimologong, mme ba okaoka go araba dipotso dipe tse di bodiwang ke ditlhopha tsa "ngongorego ya palobatho". Puisano nngwe le nngwe e ne e rulaganyeditswe go tsaya metsotso e le metlhano. Ka iketlo, le fa go ntse jalo, batho "ba ne ba simolola go bona gore re ne re tlhoafetse go emisa tirisobotlhaswa e seng fela ke Viet Cong mme le ke badiredipuso le sesole." Banni ba motse ba ne ba ngongorega ka dikgang di tshwana le kgokgontsho ya tlhakanelo dikobo le bogodu. Ditatofatso di ne di batlisisiwa, mme fa go ne go supiwa gore di boammaaruri, modiredimogolo kgotsa kgosi ya morafe o ne a otlhaiwa ka go latlhegelwa ke tiro kgotsa ka go tsenngwa mo kgolegelong. Nako nngwe mo motseng mongwe go ne ga fitlhelwa gore Civil Guard e ne e dira diphuduso tsa maaka tsa Viet Cong gore e kgone go utswa ditlhapi mo letangwaneng la lelapa. Lelapa le ne la busediwa madi. Batho ba ne ba tlhomamisega ka iketlo ka boammaaruri jwa ditlhopha tsa kagiso mme morago ga moo ba "kopanela letlhakore la puso."

Katlego e e ntseng jalo e ne e na le kotsi, ka "ditlhopha tsa dingongorego tsa palobatho di ne tsa nna dintlha tse dikgolo tsa polao ke Viet Cong." Tshedimosetso e ne e le selotlolo. "Jaaka fa botlhale jwa rona bo ntse bo gola ka bontsi le go nepagala, maloko a Viet Cong a ne a sa tlhole a fitlhela go le bonolo go kopana le batho ka kakaretso motshegare le go dira ditiro tsa borukhutlhi bosigo." Ditlhopha tsa 'matsogo a a bulegileng' di ne di simolotse go gapa baemanokeng ba Viet Cong, ba ba ka nnang ba "tlhotlheletsa maloko a lelapa go tlogela maemo a VC." Batlhabani ba bangwe ba Viet Cong ba ne ba simolola go tshaba go tshwarwa kgotsa go bolawa ke ditlhopha tsa ‘go lwantsha borukhutlhi’. Mo ngwageng wa ntlha wa ga Châu "batlhabani ba Viet Cong ba ba matlhagatlhaga ba le sekete ba ne ba tshaba" Porofense ya Kiến Hòa. Bangwe ba ne ba ganetsa katlego ya papiso ya ga Châu le mekgwa ya gagwe, mme leina la gagwe le ne la anama jaaka motlhami yo o neng a ka bona dipholo.

Jaaka mokaedi wa bosetšhaba

Lenaneo la tshebetso la Châu la ho lwantsha botsuolodi, 'Dingongoreho tsa Palo ya Batho', le ile la hlokomelwa le ho ithutwa ke bahlanka ba Vietnam Borwa le ba Amerika ba nang le thahasello. Bontsi jwa dikarolo tsa gagwe tsa boferefere di ne tsa amogelwa ke CIA mme moragonyana tsa dirisiwa ke CORDS mo go tlhameng Lenaneo la Phoenix le le neng le tsosa kganetsano. Pele e ne e le wa CIA mme morago ga moo e le tlhogo ya CORDS e e neng e okametse Phoenix, William Colby "o ne a itse gore Châu gongwe o ne a thusa thata mo go ritibatseng go feta Mo-Vietnam ope fela."

Folaga ya Rephaboliki ya Vietnam

Châu o ne a sa batle go bolaya digweri tsa Viet Cong. O ne a batla go ba gapa gore ba tsene mo letlhakoreng la puso. Kana bontsi jwa bone e ne e le makau, gantsi e le basha, ba sa rutega sentle, mme e se makomonisi tota....

Châu o ne a tlhama dikakanyo, e.g., ka ga go menola Mafaratlhatlha a Viet Cong, tse di neng di sa tlhaloganngwe thata ke masole a le mantsi a Amerika. Le fa go ntse jalo, setlhotshwana sa batlhankedi ba ba neng ba sa dumalane le puso, se gantsi se neng se eteletswe pele ke Mokolonele Lansdale, se ne sa anaanela tiro ya ga Châu ya go ritibatsa batho. Batlhankedi bano, mmogo le baemedi ba CIA, ba ne ba le kgatlhanong le leano le le tlwaelegileng la Pentagon la Vietnam la ntwa ya go tlhotlhora mme go na le moo ba ne ba tswelela ba buelela mekgwa ya go lwantsha botsuolodi.

Baganetsi ba ne ba tlhaloganya botlhokwa jwa boikuelo jwa ga Châu mo bathong ba kwa magaeng ba Vietnam. Ka ntlha ya seo, fa nako e ntse e tsamaya "mananeo a le mmalwa a Châu a neng a a tlhamile mo porofenseng ya gagwe a ne a simololwa naga ka bophara."

Selo se segolo se se neng se tlhotlheletsa Châu go lwantsha botsuolodi e ne e le go rata bosetšhaba ga gagwe. O ne a rata mekgwa ya botshelo ya Vietnam, e e neng e ka tlhotlheletsa maiteko a puso a go ritibatsa le go dira gore balemirui le batho ba motse ba mo ikanyege. Go dumalana le seno, Châu o ne a tshwayatshwaya diphoso dingwe ‘go tsewa’ ga Ntwa ya Vietnam ka 1965 ke sesole se se maatla thata sa Amerika. O ne a gakologelwa ka kamogelo gore Diệm o ne a mo tlhagisitse gore ke Ba-Vietnam ka bobone ba ba neng ba tshwanetse go kwadisa batho ba bone le go laola ntwa ya bone go fitlha ba fenya.Go gatelela ga ga Châu gore batlhankedi le baemedi ba Vietnam ba tseye maemo a boeteledipele mo tshimong, le gore Maamerika a nne a le kwa morago, go ne go dumalana le pono ya ga Lansdale ya go tsaya karolo ga Vietnam.

Ka 1966 kwa Saigon tona e ntšhwa ya ka fa gare e e neng e okametse kagiso, Mojenerale Nguyen Đức Thang, yo mogakolodi wa gagwe wa Moamerika e neng e le Lansdale, o ne a tlhoma Châu go nna mokaedi wa bosetšhaba wa Lenaneo la Badiri ba Kagiso kwa Saigon. Châu o ne a amogela kabelo eno e e gwetlhang ka kelotlhoko. O ne a lemoga gore Lansdale, Lt. Colonel Vann, le ba bangwe (ba ba neng ba sa dumalane le CIA) ba ne ba mo kgarameletsa kwa pele gore a tlhophiwe mme ba batla gore a atlege mo tirong eo. Châu o ne a feleletsa a sa newa botlhale le bogolo jwa taolo e a neng a e batla gore a kgone go etelela pele sentle maiteko a bosetšhaba a go ritibatsa ka tsela e a neng a e buelela. O ne a kopana le kganetso go tswa go Maamerika, ke gore, boeteledipele jwa CIA Saigon, le go tswa go puso ya gagwe. Tumalano ya gagwe e e bonalang le kgosi ya seteishene sa CIA ka "dikarolo tsa setegeniki" e ne ya tlhaela. Moragonyana Châu o ne a kwala jaana:

Ga re ise re ko re fitlhe kwa ntlheng ya konokono e ke neng ke e tsaya e le botlhokwa thata: go ineela mo setshwantshong sa bosetšhaba le tlhotlheletso e e tlholang ya masole. ... Tlhotlheletso e e ntseng jalo ya bosetšhaba e ne e ka atlega fela fa thulaganyo e ne e lebega e tsamaisiwa ke Ba-Vietnam; CIA e ne e tla tshwanelwa ke go dira e le kgakala, mo sephiring, le ka kelotlhoko, gore porojeke e tle e bonwe le go utlwiwa e le thulaganyo ya Vietnam gotlhelele, kwantle ga tlhotlheletso ya dinaga di sele.

Kwa lefelong la CIA kwa Saigon boeteledipele jwa yone, jo bo neng bo kopantswe koo ke badiredibagolo ba bangwe ba Amerika go tswa kwa ditheong tse di farologaneng tsa puso, go lebega ba ne ba setse ba kgotsofetse ka tsela ya bone ya go tsamaisa ditiro tsa kagiso kwa Vietnam. Châu o ne a lebega a tlhoka tshegetso ya birokerasi go diragatsa dipopontshwa tsa gagwe.

Châu e ne ya fudugela kwa Vũng Tàu (setlhaketlhake se se kwa borwa jwa Saigon) gore e kgone go laola Lefelo la yone la Katiso la Bosetšhaba. Setheo se segolo (bakatisiwa ba le 5 000 ba mananeo a a farologaneng a go ritibatsa), go fitlha ka 1966 se ne se tsamaisiwa ke Mokapotene Le Xuan Mai. Mai le ene o ne a berekela CIA mme e ne e le motshegetsi wa Đại Việt. Châu o ne a batla go fetola thulaganyo ya sekolo, mme mathata a a neng a na le one le Mai a ne a dira gore a lwa ka lobaka lo loleele e bile e le botlhoko pele ga Mai a tsamaya. Kganetsano eno e ne ya simolola go akaretsa Vann, Moemedi William J. Porter, mookamedi wa seteishene sa CIA e bong Gordon Jorgenson, tona ya kagiso e bong Thang le Tonakgolo Nguyễn Cao Kỳ. Ka nako ya kganetsano ya botho le sepolotiki, e e neng ya gola ka go raraana, Châu o ne a lemoga gore o ne a "latlhegetswe ke tshegetso ya CIA."

Kwa bofelong, Châu o ne a tlogela tiro ya sesole go tsena mo dipolotiking, tse di neng di fetotswe sešwa go ya ka melawana ya molaotheo o mošwa.CIA e ne e tlisitse "motlhankedi yo mongwe wa Vietnam yo o nang le talente, Nguyen Be" yo, morago ga go dira mmogo le Châu, "a neng a tsaya lefelo la Vũng Tàu" morago ga gore Châu a tsamaye. Go ya ka mmegadikgang Zalin Grant, Be moragonyana o ne a akgolwa ke badiredi ba CIA (sekao, ke Colby) mo dipegelong tse di kwadilweng jaaka "maatla a a akanyang" boemong jwa ga Châu, yo o neng a "lebalwa bonolo". Buka ya ga Colby ya 1986 e ne ya tlhomolola "kgosi ya porofense e e nang le dikakanyo" kwa Delta, mme ya palelwa ke go mo umaka ka leina.

CIA & CORDS: go tlhamiwa sešwa

Lenaneo la Phoenix, lefelo la Se-Vietnam

CORDS, e leng setheo sa Amerika, se ne sa akanyediwa ka 1967 ke Robert Komer, yo o neng a tlhophiwa ke Moporesidente Johnson gore a okamele maiteko a go ritibatsa kwa Vietnam. Komer o ne a sweditse ka gore maemo a bobusaesi a CORDS a tshwanetse go nna mo teng ga "ketane ya taolo" ya Amerika ya MACV, e e tla tlamelang ka tshegetso ya Sesole sa U.S., phitlhelelo ya matlole, le tlhokomelo ya batlhami ba dipholisi. Jaaka "mokgatlho o o akaretsang maiteko a go ritibatsa a U.S. kwa Repaboliking ya Vietnam" CORDS e ne ya tla go laola popego le tsamaiso ya go lwantsha botsuolodi. E ne ya tshegetsa go tswelela ga maiteko a pele a go ritibatsa Vietnam le Amerika mme, gareng ga ditiro tse dingwe, ya simolola thulaganyo e ntšhwa e e bidiwang Phoenix, Phung Hoáng ka Se-Vietnam.

Dikganetsano di ne di dikologile Lenaneo la Phoenix mo dintlheng tse di farologaneng, sekai, go nna semolao ga lone (fa go tsewa kgato e e tlhamaletseng kgatlhanong le masole a bokomonisi a a sa aparang yunifomo a a dirang tiro ya tshegetso ya loago le ikonomi), bonweenwee jwa lone ka maikaelelo a a ntseng jalo a kwa ntle a go bona dipoelo kgotsa go ipusolosetsa (e e neng ya dira gore go dirisiwe tirisodikgoka e e sa tshwanelang kgatlhanong le batho ba ba tswang kwa ntle go akaretsa le go bolawa ga batlhabani ba kwa ntle). mafaratlhatlha. Colby, yo ka nako eo e neng e le tlhogo ya CORDS, o ne a neela bosupi fa pele ga Senate a sireletsa Phoenix le ka go baakanya ditiro tse di sa siamang tse di neng di amogelwa.Châu, ka ntlha ya tirisodikgoka ya yone e e neng e itsege bosula, e ne ya swaba mme ka jalo kgabagare gantsi ya nna baba mo Thulaganyong ya Phoenix.

Go ya ka pono ya ga Châu, se se neng se diragetse e ne e le gore Amerika e ne ya gapa ntwa, mme morago ga moo ba ne ba simolola go laola maiteko a go ritibatsa lefatshe. E re ka tota e ne e timeditswe, e ne ya dirisa dingwao, maikutlo le boikgogomoso jwa Ba-Vietnam ka tsela e e sa siamang. E ne e sa tlhaloganye maatla a bosetšhaba jwa Vietnam. Go nna teng ga sesole se se boitshegang sa Amerika mo nageng go ne ga dira moriti o moleele. Ntwa e ne ya gakala. Matsholo a magolo a go boma le ditiro tse di tswelelang tsa go batla le go senya di ne tsa senya batho ba Vietnam, baagi ba bone, le magae. Go nna teng ga masole a mašwa a Amerika a le dikete di le makgolokgolo go ne ga baka bonweenwee mo setšhabeng. Ditheo tsa baagi tsa Amerika ka khumo ya tsone e e neng e lebega e le ntsi thata, di ne tsa tsweletsa pele kgopolo ya batho ba motse ya gore ntwa ya puso ya bone e ne e laolwa ke batswakwa. Malebana le Phoenix, boeteledipele jwa yone jo bo tlhageletseng jwa Amerika bo ne jwa baya badiredibagolo ba Vietnam mo maemong a a kwa tlase. Ka jalo, go ne go le thata gore Lenaneo la Phoenix le bitse mo bathong ba motse moya wa bosetšhaba wa Vietnam go rotloetsa maiteko a bone a go ritibatsa, go ne go le thata go rotloetsa kutlwano ya loago e e neng e tlhokega go thibela bonweenwee mo maemong

Mo godimo ga moo, Châu o ne a tsaya gore go ritibatsa go ne go dira sentle thata jaaka thulaganyo e e neng e dirisiwa thata ke baagi, go dirisiwa fela maano a bobedi, a bofelo a go thusa sesole. Châu o ne a tlhamile ditsamaiso tsa gagwe tsa ‘Dingongorego tsa Palobatho’ gore di dire jaaka setlhopha se se kopaneng. Mo go ageng Phoenix, CIA ka nako eo CORDS e ne e kokoantse dikarolo go tswa mo maitekong a a farologaneng a go ritibatsa a a neng a tswelela kwa Vietnam, morago ga moo ya di kopanya gape go nna thulaganyo e e farologaneng e e neng ya se ka ya fitlhelela go tshwaragana go go botlhokwa, go go kopaneng go go neng go tlhokega go kokoanya batho ba Vietnam. Ke ka moo bontsi jwa bonweenwee le tirisodikgoka e e senang molao e e neng ya tshwenya thulaganyo eno le go senya leina la yone le tiriso ya yone.

Tshwaelo le kgopolo

Dibuka tse di buang ka Ntwa ya Vietnam di dintsi e bile di raraane, segolobogolo mabapi le go ritibatsa le go lwantsha botsuolodi. Go amana ga yona le "Ntwa ya Borukhutlhi" morago ga 9/11/2001 gantsi go a tlhomamisiwa. Mo batshwaeding bao ba ba tlotlang ka Châu le mekgwa ya gagwe, ba le bantsi mme e seng botlhe ba dumalana kgotsa ba tshwana le dipono tsa ga Châu tsa moragonyana ka Thulaganyo ya Phoenix e e neng ya latela: gore maano a gagwe a a bofitlha, a a feletseng a go lwantsha botsuolodi le leano le le neng le le mo diatleng tsa batho ba bangwe le ne la bona, kgotsa la tla go bonala, dikarolo tse di ferosang dibete, tsa go itlhalosa. Châu o kwadile mo dikgopolong tsa gagwe gore Lenaneo la Phoenix, le le neng la tlhagelela mo dithulaganyong tsa gagwe tsa Dingongorego tsa Palobatho, le ne la nna "go sokamisa go go sa itsegeng sentle" ga lone. Le fa go ntse jalo, dikgang di ne di raraane; Châu ka boene o ne a ka lebega a sa tlhaloganyesege. Ee, pako ka kakaretso ya dineelo tsa Amerika mo go ritibatseng e ne ya neelwa ke motlhankedi yo mogolo wa ARVN.

Mo metsweding ya dikgang, Thulaganyo ya Phoenix e e neng e eteletswe pele ke Komer le Colby e ne ya itsege thata ka ntlha ya boitshwaro jwa yone jwa bokebekwa jo go neng go twe bo dirilwe, go akaretsa le polao e e neng e akanngwa ka boithatelo. Batshwayadiphoso ba ntwa gantsi ba ne ba bitsa Phoenix e le sekai sa go sa dire sentle ga Amerika. Mmegadikgang Zalin Grant o kwala jaana:

Go tloga kwa tshimologong Phoenix e ne e tsosa dikganetsano e bile e le makenete wa go gogela ditshupetso tse di kgatlhanong le ntwa kwa United States. Dipelaelo dingwe ka thulaganyo eno di ne tsa gola go tswa mo leineng la yone. ... [¶] [Selo se sengwe se se bakileng seno e ne e le] go gatelela ga ga Colby le Komer go tlhalosa Phoenix ka mafoko a puso a a neng a tlhaloganyesega sentle mo go bone fela. ... [Seno] se ne sa dira gore go nne le tumelo e e neng e aname ya gore ba ne ba ya go bolaya baganetsi ba puso ya Saigon ba bontsi jwa bone ba neng ba se na molato le go leka go bipa ditiro tsa bone tsa boitsholo jo bo sa siamang ka dilo tse di tlhakanyang tlhogo.

Frances FitzGerald o ne a e bitsa sediriswa sa botshosetsi, se mo bokaong jwa ntwa "se neng sa fedisa setlhopha se se bokete sa 'baagi'."Phoenix e ne ya nna nota bene ya batshwayadiphoso, le bête noire ya baitshwarelo. Ditshwaelo fa di ne di tlhomilwe mo Lenaneong la Phoenix gantsi di ne di fetoga go nna tse di sa siamang, mme di ne di ka nna botlhoko le go nna bogale. Ba bangwe ba ne ba e bona ka tsela e e farologaneng, ka botlalo kgotsa ka bontlhabongwe, ba sekaseka maiteko a a tlhamilweng sešwa a go ritibatsa ka botlalo jaaka tiriso ya maano a a kafa molaong mo ntweng, mme ba tlhoma mogopolo mo go se ba neng ba se tsaya e le dipholo tsa yone tse di siameng.

Le fa go ntse jalo dilo tse di bofitlha tsa bosetlha di lebega di tsenelela mo bontshong le mo bosweung jwa yone, di thibela diphetso tsa tlhakore le le lengwe.

Jaaka radipolotiki

Morago ga go ema tsi ga go tsenngwa tirisong ga thulaganyo ya gagwe ya go ritibatsa, le kgotlhang le CIA, Châu o ne a akanyetsa ditsela tse dingwe. Fa a ne a le mo loetong go ya kwa Huế, o ne a bua le rraagwe. O ne a tlotla le mosadi wa gagwe ka tiro e a ka e tlhophang.[citation needed] Seemo sa dipolotiki kwa Vietnam Borwa se ne se fetoga. Ka ntlha ya dikopo tse di dirilweng ka nako ya mathata a bobedi a Sebuda a mathomong a 1966, go ne ga rulaganngwa ditlhopho tsa bosetšhaba. Ka nako ya fa a ne a le motlhankedi wa sesole, Châu o ne a diretse mo maemong a le mmalwa a magolo a baagi: e le mmusi wa Porofense ya Kiến Hòa (makgetlo a le mabedi), le e le ratoropo wa Da Nang toropo ya bobedi e kgolo. Châu o ne a swetsa ka 1966 gore a tlogele ARVN. O ne a tsenela ditlhopho ka katlego mo ngwageng o o latelang. Morago ga moo Châu o ne a tlhagelela e le radipolotiki yo o itsegeng thata kwa motsemogolong wa Saigon. Le fa go ntse jalo, moragonyana o ne a tlola setheo sa sepolotiki, a latofadiwa ka ditlolomolao tse di masisi ka 1970, mme morago a golegwa dingwaga di le nne.

Vietnam Borwa e ne e sa tlwaela go tshwara ditlhopho tsa temokerasi tse di siameng le tse di gololesegileng. Puso ya Diệm (1954–63) e ne e dirile ditlhopho pele kwa Vietnam Borwa, mme e ne ya bona tiriso ya tsone go tswa mo ponong ya setso. Jaaka go ne go dirwa mo dinageng tse di mo maemong a a tshwanang, ditlhopho di ne di tsewa jaaka tiragalo ya "malatsi a boikhutso a bosetšhaba" gore lekoko le le busang le kgone go kokoanya tshegetso ya lone ya batho le go kokoanya baagi. Gore puso e bontshe bokgoni jwa yone, e ne ya dira go laola dipholo tsa ditlhopho le go tshosa baganetsi ba yone.

Mme ka dikgakologo tsa 1966, mokgatlho wa kgaratlho wa Sebuda o o neng o eteletswe pele ke Thích Trí Quango ne wa pateletsa puso ya sesole go dumalana le ditlhopho tsa bosetšhaba tsa temokerasi, ka mokgwa wa Amerika, ka 1966 le 1967. Huế le Da Nang, e e neng ya utlwala kwa Saigon le go ralala naga. Kgabagare Babuda ba ne ba bewa fa fatshe ke sesole, mme ba ne ba batla gore ba boele mo pusong ya baagi ka ditlhopho. Embasi ya Amerika e ne ya tlhagisa poifo ya tiragalo e e ntseng jalo mo sephiring. Mo tiragalong eo, matsholo a ditlhopho a ne a gaisanwa ka tshiamo go feta pele kwa Vietnam, mme a ne a sa bapisiwe le ditlhopho tse di neng di tshwerwe mo dinageng tse di godileng tsa temokerasi.

Go tlhoka thulaganyo ya selegae le tshireletsego, ka ntlha ya ntwa e e neng e tsweletse, go ne ga thibela go bouta mo dikgaolong tse di ka nnang halofo. Mokgwa wa go latlhela ditlhopho le go di bala ka kakaretso o ne o laolwa ke badiredibagolo ba puso ya Saigon ba ba neng ba ka nna ba dirisa dipholo ka boferefere, go ikaegile ka gore ke eng. Bontlhopheng ba ne ba tlhatlhobiwa pele ga nako go fedisa boradipolotiki ba ba nang le maikutlo a a sa amogelesegeng.Ba ba neng ba thibetswe go taboga e ne e le ba-bokomonisi, mme gape le "ba ba sa tseyeng letlhakore" (ka tlhamalalo, "ba ba sa tseyeng letlhakore" ba ne ba akaretsa balweladitshwanelo ba Mabuda ba ba neng ba rata dipuisano ka bonako le VC go fedisa ntwa). Bontsi jwa Ba-Vietnam gongwe e ne e le batho ba ba sa tseyeng letlhakore.Go dira letsholo ka bogone go ne ga bewa ka fa tlase ga dithibelo.ono e e siameng e ne e tshotse gore ditlhopho e ne e le "phitlhelelo mo tseleng ya go aga tsamaiso ya sepolotiki ya temokerasi ka nako ya ntwa."Châu ka boene o ne a na le tsholofelo ka batho ba ba neng ba latlhela ditlhopho tsa bone.

O tlhophilwe go tsena mo Kokoanong

Châu o ne a tlhophiwa go tsena mo Ntlong ya Batlatsi ba Kokoano Bosetšhaba go tswa kwa Porofenseng ya Kiến Hòa e bontsi jwa yone e neng e le kwa magaeng. Matsholo a a neng a lebisa kwa boutung ya Diphalane 1967 e ne e le ditiragalo tse di sa tlwaelegang kwa Vietnam Borwa, mme a ne a kopa Châu go dira ditshwetso tse di thata ka ga leano le mabapi le boitshimololedi mo lephateng leo. O ne a batla go tsweletsa pele tiro ya Vietnam e ntšha, setšhaba sa segompieno se se neng se tla fetoga go tswa mo setsong le dingwaong tsa sone. Ka dithuto tse a neng a di ithutile mo maitemogelong a gagwe mo ntweng ya go lwantsha botsuolodi, o ne a ikemiseditse gape go fetola maiteko a go ritibatsa, go tokafatsa botshelo mo metseng, le go kokoanya batho ba kwa magaeng go ema le puso. Go tlhalosa thulaganyo e e ntseng jalo Châu o ne a kwala buka ka Se-Vietnam, e e neng ya gatisiwa ka 1967, e setlhogo sa yone fa se ranolwa e neng e le Go tswa mo Ntweng go ya kwa Kagisong: Go Tsosolosa Motse.

Mo letsholong la dibeke di le thataro Châu o ne a kgabaganya porofense, kwa a neng a diretse teng gabedi e le mmusi, a ikgolaganya le baagi go kokoanya tshegetso. O ne a gaisana le bontlhopheng ba le lesomerobongwe go bona diphatlha tse pedi mo Ntlong ya Batlatsi. Châu o ne a bolela gore o itumelela "tshegetso e e feletseng, e ka tswa e le ka tidimalo kgotsa phatlalatsa, go tswa mo baeteledipeleng botlhe ba bodumedi ba ga Kiến Hòa", go akaretsa le Babuda le Bakatoliki. Mo go bone o ne a sobokanya letsholo la gagwe: la ntlha, go reetsa, go utlwa mantswe a bone le go batlisisa dingongorego tsa bone; sa bobedi, "go dira go ya kwa bokhutlong jwa ntwa jo bo tla kgotsofatsang tlotlo le seriti sa matlhakore ka bobedi."

Fa Châu a sena go tlogela tiro ya bosole, fa a ne a ipaakanyetsa go tsenela ditlhopho, morwarraagwe wa mokomonisi e bong Trần Ngọc Hiền o ne a mo etela kwa Saigon a sa lebelela. Morago ga moo Hien ga a ka a senola maitlhomo a gagwe a a fitlhegileng, mme moragonyana Châu o ne a lemoga gore Hien o ne a rometswe ke .baokamedi ba gagwe ba VC gore a kgone go leka go fetola Châu. Châu jaaka gale o ne a boloka morwarraagwe a le kgakala le ene, le fa gape a ne a tshwenyegile ka pabalesego ya gagwe jaaka bokaulengwe. Bakaulengwe bano ka bobedi, Châu le Hien, ba ne ba gana gape ka botlalo mabaka a sepolotiki a a neng a tlhamilwe a yo mongwe. Hien o ne a sotla Châu ka go tabogela maemo; Châu o ne a bolelela morwarraagwe ka bokhutshwane gore a se ka a nna le seabe mo ditlhophong. Dingwaga di le mmalwa pelenyana ka 1964 kana 1965 Hien o ne a etetse Châu kwa Porofenseng ya Kien Hoa. Ba ne ba na le dingwaga di le 16 ba sa kopane. Hien o ne a kopa gore Châu a rulaganye kopano le moemedi wa Amerika Lodge. Ka bonako fela Châu o ne a itsisitse CIA ka ketelo ya ga morwarraagwe. Embasi ka CIA e ne e batla go dirisa kgolagano ya "kanale ya morago", mabapi le dipuisano tse di ka nnang teng le Hanoi. Mme moragonyana Hien o ne a kgaotsa puisano e nngwe.

Ka nako ya letsholo mekgwa e mentle ya ga Châu le tiro ya gagwe e e kgabisitsweng ya sesole di ne tsa ngoka tlhokomelo nngwe ya bobegadikgang jwa boditšhabatšhaba. Bosha jwa gagwe kwa Việt Minh a lwantshana le Bafora, jo bo neng jwa latelwa ke tshwetso ya gagwe ya go kgaogana le makomonisi, le jone bo ne jwa oketsa kgatlhego. Mmegadikgang Neil Sheehan moragonyana o ne a kwalela ditsala tsa gagwe tsa Amerika gore, "Châu e ne e le sekai sa Mo-Vietnam yo o 'molemo'." Sheehan o bolela jaana:

Saigon Opera House, kwa Kokoano ya Bosetšhaba ya Repaboliki e neng e kopanela gone.

[Châu] o ne a ka kgona go bua boammaaruri ka tsela e e gakgamatsang fa a ne a sa leke go dirisa batho ka tsela e e sa siamang. O ne a ikanyega go ya ka ditekanyetso tsa Saigon, ka gonne le mororo kgatelopele le go itsege di ne di mo kgatlha, madi a ne a sa mo kgatlhegele. O ne a le peloephepa mo keletsong ya gagwe ya go tokafatsa matshelo a balemirui, le fa tsamaiso e a neng a e direla e ne e sa mo letle go latela ka tiro, mme dingwaga tsa gagwe tse nnè kwa Việt Minh le tlhaloganyo ya gagwe e e botlhale thata le e e raraaneng di ne tsa mo kgontsha go tlotla ka ntwa ya di-guerrilla, go ritibatsa, boikutlo jwa Sagon le insight le

Go bonala mo batswakwang bangwe Châu a ne a lebega a tlhotlheletsa kgopolo e e sa siamang ya mercurial. Michael Dunn, yo e leng mookamedi wa badiri kwa Embasing ya Amerika e e neng e le ka fa tlase ga Lodge, o ne a gakgamadiwa ke Châu. O ne a bolela gore ga a kgone go bolela gore "ke Châu efe e e neng e le Châu wa mmatota. O ne a na le botho jo bo mararo." Dunn o ne a tlhalosa mme a tswelela jaana:

Go ne go na le Maamerika a mantsi thata a a neng a kgatlhegela Vietnam mme go ne go na le Ba-Vietnam ba le mmalwa fela ba ba kgatlhang. Mme Châu e ne e le motho yo o sa tlwaelegang. ... Batho ba le bantsi ba ne ba akanya gore Châu e ne e le monna yo o kotsi thata, jaaka eleruri a ne a le. Mo lefelong la ntlha, mongwe le mongwe yo o nang le dikakanyo o kotsi. Mme dikgolagano tse a neng a na le tsone di ne di gakgamatsa.

Malatsi a le mararo pele ga go bouta Châu o ne a utlwa ka taelo ya sephiri e e neng ya dirwa ke mmusi wa porofense Huynh Van Du ya gore go tsietse boutu kwa Kiến Hòa. Châu o ne a ya kwa Saigon ka bonako go ya go bona tsala ya gagwe ya nako e telele Nguyễn Văn Thiệu, mopresidente yo o sa tswang go tlhophiwa.Thiệu o boletse fa a ka se tsenelele ka Motlatsamopresidente Nguyễn Cao Kỳ a na le taolo mo go yone. Fa a tswa Châu o ne a bolelela Mogenerale Huỳnh Văn Cao gore ga a kitla a "amogela ditlhopho tse di tsieditsweng." Cao o ne a tlhotlheleditse Thiệu–Kỳ ka tsela e e tlhageletseng, mme ene ka boene o ne a eteletse pele thekethe ya Senate ya phenyo. Ka tsela nngwe, mmusi o ne a phimola taelo ya gagwe ya sephiri. "O [Châu] o fentse setulo mo ditlhophong tsa Kokoano Bosetšhaba ka 1967 mo go nngwe ya dikgaisano di le mmalwa tse di sa tsiediwang mo hisitoring ya naga", go boletse jalo The New York Times. Châu o bone 42% mo gare ga bontlhopheng ba le 17, bontsi jwa bone e ne e le batho ba lefelo leo. "E ne e le tlotla e kgolo mo tirelong ya gagwe jaaka kgosi ya porofense", go kwadile Rufus Phillips, motlhankedi wa Amerika mo go lwantsheng botsuolodi. Phenyo e ne e kaya paka ya dingwaga di le nne jaaka moemedi mo lekgotleng la peomolao la bosetšhaba le le tlhamilweng sešwa, kwa a neng a tla buelela batlhophi ba le 700 000 ba porofense ya Kiến Hòa.

Mo kgotlapeomolaong

Mmogo le maloko a Kokoano a a neng a na le mogopolo o o tshwanang, Châu kwa tshimologong o ne a rata setlhopha sa batlhami ba melao se, le fa se ne se ntse se ikemetse ka nosi mo go Thiệu, ka kakaretso se neng se tla mo ema nokeng jaaka moeteledipele wa bosetšhaba. Go ikaegilwe ka botsalano jwa gagwe jwa nako e telele jwa sesole, Châu o ne a buile le tsala ya gagwe e bong Thiệu ka bonako fela morago ga ditlhopho tsa Kokoano. O rotloeditse mopresidente yo mošwa wa setšhaba go "atolosa motheo wa gagwe ka tshegetso ya setšhaba go tswa kwa maemong a a kwa tlase". O ne a akantsha gore Thiệu a fitlhelele kutlwano le setlhopha se se neng se sa ntse se simolola sa go dira melao. Châu o ne a solofela gore Thiệu o tla akanyetsa kafa a ka fedisang ka gone botlhoko le thubakanyo e e neng e aname ya ntwa e e neng e koafatsa. Kgabagare, puso ya ga Thiệu e ka nna ya tlhoma kagiso ya leruri ka go buisana ka tlhamalalo le VC le bokone. Ka a ne a akantse ka maano a gagwe, Thiệu o ne a tlola maano a a ntseng jalo. Châu, le ene, o ne a nna kwa ntle ga setlhopha se se neng se ema Thiệu nokeng, ka jalo a sa tsenye tshegetso ya gagwe mo kotsing go tswa go "Bakatoliki le Babuda ba borwa".

Fa go ntse jalo, mo ditlhophong tsa sephiri Châu o ne a tlhophiwa ke balekane ba gagwe ba peomolao jaaka moeteledipele wa bona wa semmuso, ke gore, jaaka Mokwaledikakaretso mo Ntlong ya Batlatsa.Ofisi e e ntseng jalo e ka bapisiwa gongwe le Sebui sa Ntlo sa Amerika. Morutegi mongwe wa Moamerika, yo ka nako eo a neng a latela thata dipolotiki tsa Vietnam Borwa, o ne a tlhalosa radipolotiki Châu jaana:

Tran Ngoc Chau e ne e le Mokwaledikakaretso wa Ntlo. O ne a tlotliwa lefatshe ka bophara jaaka motho yo o siameng le yo, ka nako ya fa a ne a le motlhankedi wa Ntlo, a neng a bolokile tekatekano magareng ga go tshwayatshwaya le go tshegetsa puso ya ga [Thiệu] go ikaegilwe ka temogo ya gagwe ya dikgatlhego tsa bosetšhaba.

Kopano kwa Saigon, lenaneo la Kokoano kwa bokhutlong jwa 1967 le ne le akaretsa go tlhoma ditheo le ditiro tsa puso, jaaka go laetswe ke molaotheo wa 1966. Ditheo tse dišwa tsa puso di ne di akaretsa: boatlhodi jo bo ikemetseng, Lefapha la Batlhatlhobi, Lekgotla la Masole, le dipeelo tsa go okamela pusoselegae, le ditshwanelo tsa baagi. Go ise go ye kae Ntlo e ne ya retologa go sekaseka karabo ya yone e e siameng mo maatleng a a nonofileng a ga Moporesidente. "Bolaodi jo bo ntseng jalo jwa khuduthamaga" bo ne jwa dirwa karolo ya molaotheo o mošwa ka tlhamalalo. Mo go laoleng kgwebo ya yone le go lebana le dikgang, ditlhopha tsa ntlha tsa Kokoano, ditlhopha, le ditlhopha (tse bogolo jang di tswa mo dipolotiking tsa ditlhopho) di ne tsa gwetlhiwa. Ba ne ba rulaganngwa sešwa.

Châu o ne a tsamaisa tsela ya sepolotiki ka kelotlhoko, a tsamaya ka mekgwa ya gagwe e e itekanetseng ya Sebuda. O ne a nna a tshegetsa Katoliki ya gagwe ya kwa borwa, e leng karolo ya kgaolo ya gagwe ya kwa magaeng; o ne a ikuela gape le mo bathong ba ba ratang bosetšhaba ba kwa ditoropong.Maatla a mo mebileng a mokgatlho wa kgaratlho wa Sebuda, o baeteledipele ba one ba neng ba rulagantse ka katlego balwela-kgololesego mo ditshupetsong tse dikgolo tsa 1963 le 1966, a ne a phutlhame.Le fa go ntse jalo Mabuda a mangwe a le mantsi a ne a tlhophiwa ka 1967,mme Mabuda a a tlhageletseng a ne a tshegetsa seabe sa ga Châu sa go dira melao. Gareng ga ditlhopha tse di farologaneng tsa batlatsi, Châu o ne a feleletsa e le leloko la Thống Nhất ("Setlhopha sa kopano"). Moporofesara Goodman o e tlhalositse jaaka "molemeng wa bogare" mme e le ya bosetšhaba, e e amanang le dikgang tsa Sebuda, le "e e itekanetseng mo dikgopolong". Le fa go ntse jalo, ditlhopha tsa peomolao di ne di le diedi; "bokgoni jwa diboloko, jaaka bo lekanngwa ka go tshwaragana ga tsone, bo ne bo lebega bo sa amane le go gagamala ga tsone mme bo amana le maemo a tirisanommogo e e fitlheletsweng mo gare ga tsone."

Tlhaselo e e bogale ya Tet ya Ferikgong 1968 e ne ya kgaotsa dipolotiki tsa Vietnam Borwa ka tshoganyetso.Thiệu o ne a kopa lekgotla la semolao go mo naya dithata tsa tshoganyetso, mme Châu a buelela batlatsi ba le bantsi "o ne a bolela gore khuduthamaga e setse e na le dithata tse di lekaneng go lepalepana le maemo... mme a tshitshinya gore morwalo wa ga jaana o abelanwe magareng ga makala ka bobedi". Kokoano e ne ya bouta ka 85 go ya go 10 kgatlhanong le thebolelo.

Tet gape e ne ya tsosa dipitso tse disha tsa gore go kwadisiwe mo sesoleng sa bosetšhaba. Mo go boeleng kwa morago le kwa pele le babeamelao, puso e e neng e ema nokeng Sesole ya bajenerale ba pele e ne ya kgala baganetsi ba yone ba sepolotiki ba ba sa tlhaselwang ka ntlha ya go tila tirelo ya bosole. Ba-liberal bano ba ne ba bo ba ganetsa ka go latofatsa gore barwa ba batlhankedi ba bagolo ba Sesole ga jaanong jaana ka bobone ba ne ba tila tirelo; go ne ga bidiwa maina. Châu o ne a reetsa, kwa tshimologong o ne a galefela thata batho ba ba gololesegileng ba kwa ditoropong ba ba jaaka Ngô Cong Đức. Mme lefa go ntse jalo, fa a ntse a utlwa batshwayadiphoso ba latofatsa Sesole se se neng se tsentswe thata mo dipolotiking, se se neng se rata go menola puso ka gore se ne se dira dilo tse di sa siamang, se ne sa dumalana le maitemogelo a gagwe. Ka bontlha bongwe sesole se ne se "bodile e bile se se na bokgoni". Gantsi e ne e ikaegile ka "ditlhatloso mo go tlhopheng go na le mo bokgoning" se se neng se koafatsa Sesole le "go dira gore go nne bonolo gore Makomonisi a anamise molaetsa wa bona". Ka bonya Châu o ne a lemoga gore boradipolotiki bano ba ba sa tlhakaneng le sesole "ba ne ba bopa setlhopha se se matlhagatlhaga thata sa batho ba Borwa ba ba neng ba le kgatlhanong le tirisobotlhaswa ya maatla ke puso" le gore o ne a abelana le bone "ntwa ya diphetogo".

Bonweenwee bo ne bo setse bo le gongwe le gongwe; e ne ya senya ditsholofelo tsa Vietnam Borwa. Ikonomi ya ntwa e e neng e phatlogile, mo gare ga tshenyo le loso, le infoleišene, e ne ya tlhola kgatelelo mo baaging, le fa go ntse jalo e ne ya tlhagisa ditšhono tse dišwa tsa kgwebo, e seng tsotlhe tse di kafa molaong. Thuso ya ntwa ya Amerika e e neng e tla e ne ya menagana gantsi, fela jaaka thuso ya Amerika e e neng ya newa batshabi ba dimilionemilione ba Vietnam e e neng ya bakwa ke .go gakala ga ntwa. Ka jalo, motswedi o mogolo wa khumo e ne e le go reka dithoto tse dintsintsi tsa Amerika go tswa kwa ntle: go tshegetsa ditiro tsa sesole, go tlamela ka masole a le dikete di le makgolokgolo, le go fokotsa 'tshenyo ya peeletso'. Go dirisa dithoto tseno tse di tswang kwa dinageng tse dingwe ka tsela e e sa siamang go rekisiwa gape ka kgwebo go ne ga nna tiro e e seng kafa molaong e e neng ya anama. Batsayakarolo ba yone ba maemo a a kwa godimo gantsi e ne e le badiredibagolo ba Vietnam, batlhankedi ba sesole le basadi ba bone.

Mefuta e mengwe ya bonweenwee e ne e tlwaelegile. Mo pusong, go rekisiwa ga diboutu tsa bone mo sephiring ke batlatsi bangwe ba ba tlhophilweng go ne ga tlhabisa thulaganyo eno ditlhong. Rakhemisi mongwe, Nguyen Cao Thang, e ne e le modirisani wa ga Thiệu le lekgotla la semolao. Go lebega karolo ya ditiro tsa gagwe e ne e akaretsa go isa dituelo tsa madi kwa batlatsa-tona. Châu o ne a simolola letsholo la sepolotiki kgatlhanong le bonweenwee ka kakaretso le kgatlhanong le "monna wa kgetsana" Thang ka tlhamalalo. Mo Kokoanong Bosetšhaba Châu "o ne a ngokile setlhopha sa balatedi ba diboutu tsa bone di neng di ka se rekwe. Gape o ne a tsositse bogale jwa ga Thiệu ka go tlhasela bonweenwee jwa puso."

Fa maitemogelo a gagwe a go dira melao a ntse a kokoana, Châu o ne a akanya go simolola "lekoko la sepolotiki le le nang le mafaratlhatlha a naga ka bophara". O ne a ntshitse mabaka a gore batlatsi ka ene ba le bantsi ka maswabi ba ne ba sa golagane le batho ba ba neng ba tlhopha, mme ba ne ba golagane thata le dineteweke tsa sepolotiki tsa maitirelo, tse di tsetsweng. Boradipolotiki ba ba ntseng jalo, ka tsholofelo, ba ne ba tla ganwa go tlhophiwa gape. Ka 1968 Châu o ne a bua le baemedi ba babedi ba CIA; mongwe o ne a ntsha madi a sephiri go tlhoma le go rulaganya lekoko le lesha la sepolotiki, mme le ne le tshwanetse go ema Moporesidente Thiệu nokeng le ntwa. Porojeke e ntšhwa ya lekoko e ne ya kgatlha Chau, mme tumalano ya sephiri ya CIA ga e a ka ya dira jalo. Go na le moo Châu o ne a akantsha gore go tlhokege lekoko la bosetšhaba le le mo gare, le le ikemetseng ka nosi mo sesoleng, le "lenaneo le lešwa la bosetšhaba le dipholisi tse di ka gapang tshegetso ya bontsi jwa batho." CIA, le fa go ntse jalo, e ne e batla gore baamogedi ba yone ba rate Thiệu, le go dumalana le pholisi ya U.S. ka ntwa.

Mo pakeng e Moemedi Ellsworth Bunker o ne a dirisana mmogo mabapi le puso ya bobusaesi ya ga Thiệu.Châu o ne a utlwa a kopana le dikarolo tse di maatla tsa setheo sa Saigon.

Dipuisano tsa kagiso

Morago ga ditlamorago tsa go tlhophiwa ga gagwe mo Kokoanong ya Bosetšhaba ka Diphalane 1967, Châu o ne a ya kwa Amerika. O ne a bona dikgato tsa ntlha tsa ditlhopho tsa bone tsa 1968 le go tlhatloga ga maikutlo a a kgatlhanong le ntwa ka Vietnam. Kwa Amerika, go ne ga akanyediwa go tsena ka tlhamalalo mo dipuisanong tsa go fedisa ntwa. Kwa Washington Châu o ne a neela dithuto ka ntwa, mme a tlotla le baitseanape le badiredibagolo (ba le bantsi ba a neng a kopane le bone kwa Vietnam), le le maloko a Khonkerese. Le fa go ntse jalo Tlhaselo ya Tet e ne ya simolola ka letsatsi la tshono ya ga Châu ya go bua le Moporesidente Johnson, mme kopano e ne ya phimolwa. Dikgwedi di le mmalwa morago ga loeto lwa ga Châu, dipuisano magareng ga Vietnam Bokone le Maamerika di ne tsa simolola kwa Paris (10 Motsheganong 1968).

Châu le ba bangwe ba ne ba kgala dipuisano tsa kagiso ka bogale: mo boemong jwa Repaboliki ya Vietnam go ne go eme Maamerika. Seriti sa Vietnam se ne sa ganetsanwa. Go ne go lebega e tlhomamisa boemo jwa Repaboliki jaaka moreki fela wa maatla a Amerika. Go na le moo, Châu o ne a gatelela gore Saigon e tshwanetse go bula dipuisano le makomonisi, bobedi VC le puso ya Vietnam Bokone. Go sa le jalo, Maamerika a tshwanetse go nna kwa ntle ga serala jaaka molebeledi, yo o tla tshegetsang Saigon.

Ka tsela eno go ne go ka nna ga rulaganngwa gore ntwa e emisiwe mme ntwa e e mogote (e ka nako eo e neng ya tswelela e senya Borwa le go bolaya palo e ntsi thata ya baagi ba yone) e ne ya emisiwa, mme seno sa dira gore batlhabani ba kgone go ritibala. Go ya ka seno, ntwa eno e ne e ka tsenngwa mo dipolotiking mme ka jalo ya boela e laolwa ke batho ba Vietnam. Kagiso e ne e ka boela kwa magaeng, kwa metseng, kwa ditoropong. Morago ga moo boradipolotiki ba bosetšhaba ba Vietnam Borwa, gongwe le mo pusong ya kopano, le fa go ntse jalo ba ne ba ka lwa ntwa ya temokerasi kgatlhanong le VC. Batho ba ba ratang bosetšhaba ba ka nna ba gogela tshegetso ya batho ka go baya mekgwa ya botshelo ya Vietnam kgatlhanong le dikgopolo tsa bokomonisi. Le fa go ntse jalo pholisi ya puso ya ga Thiệu e ne ya kgala ka tlhamalalo dipuisano dipe le VC, jaaka di ne di tlhotlheleditswe ke bokomonisi kgotsa bokomonisi.Puso ya Thiệu kwa Saigon e ne e thibetse semolao go buelela phatlalatsa dipuisano tsa kagiso kgotsa go dira ditumalano tse di tshwanang le tseo le makomonisi."Châu o ne a batla dipuisano tse di utlwalang le tumalano fa Saigon e santse e na le maatla a go buisana. Gone ke boammaaruri gore pholisi ya ga Nguyễn Văn Thiệu e ne e ikaeletse go thibela tumalano epe e e ntseng jalo."

Tsheko ya sepolotiki, kgolegelo

Ka 1970, Châu o ne a tshwarelwa go tsuologela Rephaboliki ka ntlha ya kopano ya gagwe le morwarraagwe Hien, yo go tloga ka dingwaga tsa bo 1940 a neng a ntse a le kwa Việt Minh le mekgatlho ya bokomonisi e e latelang jaaka modiredi wa lekoko. Go ne ga tlhaga ditlhogo tse di neng di bua ka go tswalelwa ga ga Châu mo metsweding ya dikgang ya boditšhabatšhaba. Ditatofatso di ne di tsewa di tlhotlhelediwa thata ke sepolotiki, go na le dipotso tsa boikanyegi mo nageng. Le fa go ntse jalo ka Tlhakole 1970 Châu o ne a atlholelwa dingwaga di le masome a mabedi kwa kgolegelong. Ka Motsheganong oo Kgotlatshekelokgolo ya Vietnam e ne ya tsaya gore go tshwarwa le go bonwa molato ga ga Châu ga go dumalane le molaotheo, mme Thiệu o ne a gana gore a sekisiwe gape.

Le fa a ne a gololwa mo seleng ya kgolegelo ke puso ya ga Thiệu ka 1974, Châu o ne a tswelela go tswalelwa, a bewa ka fa tlase ga kgolegelo ya mo ntlong kwa Saigon. Ka Moranang 1975, ka nako ya tlhakatlhakano e e neng e le teng mo go wa ga Saigon ka bonako go go neng go sa lebelelwa, le go ikgogela morago ga Amerika go tswa kwa Vietnam ka tsela e e sa rulaganngwang sentle, Châu le ba lelapa la gagwe ba ne ba tlogelwa kwa morago.Maamerika a mararo, mmegadikgang le motlhankedi wa boemedi, le mojenerale yo o rotseng tiro le MAAG, mongwe le mongwe wa bone o ne a leka go dira gore Châu le lelapa la gagwe ba fudusiwe mo malatsing a le mmalwa a bofelo. Le fa go ntse jalo se se neng se thibela maiteko a bone e ne e le tlhakatlhakano e e neng ya nna teng ka tshoganyetso, digopa tsa batho, le tlhakatlhakano ka kakaretso le kotsi kwa Saigon. Go pitlagana le pharakano e e tlhakatlhakaneng go ne ga kgoreletsa ditsela tsotlhe tsa go tswa le go feta. Ene le mosadi wa gagwe ba ne ba tlhobaela ka morwadiabone yo o tletseng le yo o imileng, se se neng sa dira gore lelapa la ga Châu "le ineele mo go sengwe le sengwe se rona, jaaka bafenyi ba ntwa, re tshwanetseng go lebana le sone mo isagong."

Ka fa tlase ga puso ya Bokomonisi

Ntwa e ne ya khutla ka Moranang 30, 1975, fa Vietnam Borwa e ne e ineela mo Sesoleng sa Batho sa Vietnam Bokone sa Vietnam (PAVN). "Moletlo o mogolo wa phenyo" o ne o rulagantswe kwa Saigon ka Motsheganong 15, o o neng o na le mopresidente wa Vietnam Bokone Tôn Đức Thắng.

Trương Như Tảng, yo ka nako eo e neng e le Tona ya Bosiamisi ya NLF, o ne a bitsa malatsi a a latelang phenyo "paka ya go kgobega marapo ka bonako". Kwa borwa jwa Vietnam, kgang e kgolo ya go kopanngwa gape e ne ya nna gore go ka akarediwa jang baba ba pele ba ba tswang mo ntweng e telele ya selegae. Ka Motsheganong, maloko a puso ya ga Thiệu e e neng ya fenngwa a ne a laelwa go bega ka nako ya go rutwa gape go tsaya malatsi a le mararo, a le lesome kgotsa a le 30 go ikaegile ka maemo a bone. Leano le le ntseng jalo le le neng le lebega le le legolo le ne la amogelwa ke batho. Ba le dikete di le makgolokgolo ba ne ba bega. Le fa go ntse jalo, go ne ga feta dikgwedi di le mmalwa go sa tlhalosiwe; ba le mmalwa ba ne ba gololwa. Tảng o ne a lemoga ka go okaoka gore nako ya go tswalelwa e e neng ya itsisiwe kwa tshimologong e ne e le boferefere jwa go dira gore tiro ya puso ya go tshwara le go golega e nne borethe. O ne a lebana le Moporesidente wa NLF Huỳnh Tấn Phát ka ga go tlola go tshepana gono ga batho ka tsela e e sa siamang. Tảng o ne a tlhatswiwa. Morago ga moo go ne ga tla lekhubu la go tshwarwa ka boithatelo le le neng la "tlhotlhora ditoropo le metse". Tảng o ne a dira go baakanya dikgatako tseno tsa ditshwanelo tsa batho ka go kwala melao e mesha, mme o ne a nna a sa tlhomamisege gore a e tla diragadiwa. "Mo ngwageng wa ntlha morago ga kgololesego, batho ba ka nna dikete di le makgolo a mararo ba ne ba tshwarwa", bontsi jwa bone ba ne ba tshwarwa ntle le tsheko dingwaga di le dintsi. Poso ya ga Tảng e ne e tla tloga e fedisiwa mo thulaganyong ya go kopanngwa gape, mme ditiro tsa gagwe tsa pele di ne di dirwa ke motho wa bokone yo o neng a tlhomilwe ke Mokgatlho wa Bokomonisi wa Vietnam kwa Hanoi.

Kampa ya thutosešwa

Ka June fa Châu a ne a le kwa gae le mosadi wa gagwe le bana, masole a mararo a a tlhometseng a ne a tla kwa legaeng leo, morago ga moo a bofa Châu ka dithapo mme a mo isa go ya go botsolodiwa. Morago ga moo a romelwa "ka nakwana" kwa kampeng ya thutosešwa, o ne a rutiwa ka ga phetogo. Ka go sa letlelelwe baeng kgotsa go bolelelwa nako e e solofetsweng, Châu o ne a tla nna a tswaletswe mo mafelong a a farologaneng dingwaga di ka nna tharo.

Kwa go se Châu a neng a se bitsa "khamphase ya go tlhatswa boboko" o ne a ithuta dikgopolo tsa Bokomonisi. O ne a iphitlhela a na le badiredibagolo ba le bantsi ba pele ba puso ya Saigon e e neng e sa tlhole e le teng. Gareng ga dikete di le mmalwa mo kgolegelong eno o ne a fitlhela "Moatlhodimogolo wa Kgotlatshekelokgolo Trần Minh Tiết le makgolokgolo a baatlhodi ba bangwe ba bagolo, maloko a kabinete, basenate, maloko a khonkerese, babusi ba diporofense, dikgosi tsa dikgaolo, ditlhogo tsa mafapha a a farologaneng a tsamaiso le a setegeniki, le". Moragonyana Châu o ne a fopholetsa gore palogotlhe ya magolegwa a a ntseng jalo mo nageng yotlhe e ne e le dikete di le makgolokgolo. Gape go ne go akarediwa batlhankedi ba sesole, batlhankedi ba mapodisi, badiredibagolo ba ba botlana, le barutabana ba sekolo.

Difolaga tse pedi tsa SRV: lekoko & puso.

Ba le nosi, mo maemong a a makgwakgwa, magolegwa a ne a tshwaregile go tloga ka 5 a.m. go ya go 10 p.m. ka letsatsi. Dikgwedi tsa ntlha tse tharo magolegwa a ne a bereka go aga le go baakanya kampa ka boyone: "marulelo a tshipi, mabota a tshipi e e nang le masenke, le bodilo jwa samente", tsotlhe di dikologilwe ke thapo ya concertina le matsholo a tshireletso. Kwa khamphaseng eno go ne go neelwa dithuto, gantsi ke batlhankedi ba bagolo ba sesole ba ba tswang kwa bokone, ba tlhagisa hisitori ya Vietnam ya Bokomonisi. Ba ne ba bua ka ditlolomolao tse di dirilweng ke Maamerika le dipopae tsa bona, isagwe e e phatsimang ya bokomonisi e e kwa pele, le tšhono jaanong ya gore magolegwa a baakanye "boferefere le ditlolomolao" tsa bona. Dibuka tsa dikgopolo di ne di le teng. Puisano ya setlhopha

dithuto di ne di tlamega; mo batsayakarolong di ne di lebega di tla nnela ruri. ‘Thuto’ ya bone e ne e tsewa ke magolegwa a le mantsi e le tsela ya go ba otlhaya. Châu o ne a akanya gore batlhankedi ba sesole sa bokone "ba ne ba dumela thata mo dithutong tsa bone le fa ba ne ba sa itse se ba buang ka sone."

Magolegwa a ka nna a lwala, a nna bokoa jo bo sa foleng kgotsa ka tsela e nngwe a latlhegelwa ke botsogo jwa one mme a senyega. "Magolegwa mangwe a ne a tsenwa. Go ne go nna le go ipolaya le dintsho kgapetsakgapetsa." Mogolegwa mongwe le mongwe o ne a patelesega go kwala buka ya botshelo jwa gagwe e e neng e bua thata ka dikgopolo tsa gagwe tsa sepolotiki le e e neng e ipolela diphoso tsa gagwe. Morago ga moo, mongwe le mongwe o ne a botsolodiwa ka go kgaogana malebana le dintlha tsa gagwe mme a kopiwa go kwala dikarolo gape. Châu o ne a bodiwa dipotso segolobogolo ka dikgolagano tsa gagwe le CIA mme a dirwa gore a kwale gape buka ya gagwe ya botshelo makgetlo a le matlhano. Morago ga dikgwedi di le 14, baeng ba ba tswang kwa ntle ba ne ba letlwa go tsena mo kampeng, mme gantsi malapa a ne a tshosiwa ke tebego e e koafetseng ya ba losika lwa bone. Mosadi wa ga Châu le bana ba gagwe "ba ne ba sa ntemoge kwa tshimologong ka gonne ke ne ke latlhegetswe ke dikilogerama di le masome a mane." Gape go ne ga bonala sentle mo magolegweng gore maloko a lelapa a a gaufi 'a a kwa ntle' a ne a otlhaelwa 'ditlolomolao' tsa sepolotiki tsa ba ba tshwerweng mo teng. Mosadi wa ga Châu o ne a rulaganya gore maloko a le 25 a lelapa la gagwe a a nnang kwa bokone a saene boikuelo jo bo kopang go itshwarelwa.

Morago ga dingwaga di le pedi le sephatlo, magolegwa a le 150 go akaretsa le Châu a ne a fudusediwa kwa kgolegelong ya Thủ Đức gaufi le Saigon. Boemo jwa bone jo bosha le lefelo la bone di ne di tshwanetse go fudusediwa kwa bokone jwa Vietnam, kwa go neng go tlwaelegile go dira tiro e e bokete ka nako e telele. Ba ne ba kopanela le ba bangwe ba ba neng ba tshwerwe mo thutong ya go ruta gape, ba ba neng ba tsewa e le "dikebekwa tse di maswe go gaisa". Bangwe ba bone go ne go na le baitlami ba Sebuda le baruti ba Katoliki. Fa go sena go tlhomamisiwa gore ke mang, Châu o ne a tshaba gore o tla bolawa mo nakong e khutshwane. Go na le moo, fa a ne a fudusediwa kwa ntlokgolong ya bogologolo ya mapodise kwa Saigon, o ne a tsenngwa mo kgolegelong a le esi. O ne a dira yoga le go tlhatlhanya. Morago ga dibeke di le tharo a le esi o ne a isiwa kwa Bakomonising ba babedi ba bagolwane mme a botsolodiwa. Mongwe o ne a bolelela Châu gore ditlolomolao tsa gagwe di feletse ka "go bolawa ga batho ba le dikete di le masomesome mo nageng yotlhe" mme a batla gore go arabiwe. Châu o ne a araba ka gore "Ke fentswe, ke a dumela. Ntshware ditlolomolao dipe fela tse o di batlang." Fa a laelwa go kwala gape buka ya gagwe ya botshelo, mo dikgweding tse pedi tse di latelang, a newa dijo tse di botoka le tafole le setulo, Châu o ne a kwala ditsebe di le 800, a akaretsa "ditlolomolao tse ke neng ke di dirile kgatlhanong le batho le phetogo".

Châu o ne a lemoga gore magolegwa a mangwe a mane a a neng a tshwarwa ka tsela e e tshwanang le ya gagwe e ne e le "batho ba ba tlhomologileng ba Hòa Hảo, bodumedi jo bo neng bo ikaegile ka Sebuda jo bo neng bo tlhomilwe kwa Mekong Delta [mme] bo itsege e le jo bo kgatlhanong thata le Bokomonisi." go nna teng ka letsatsi le Maamerika a neng a emisa go tlamela ka dithuso tsa madi ka lone." Mme ba ba kgatlhanong le Bokomonisi ba ba nang le melaometheo ba ka nna ba fitlha ditumelo tsa bona mme ba nna "matshosetsi a a ka nnang teng". Modiredimogolo mongwe wa Bokomonisi o ne a itshwara ka botsalano mo mogolegweng Châu ka tsela e e sa tlwaelegang. Le fa go ntse jalo modiredi yono o ne a bolelela Châu gore "e ne e le motswasetlhabelo wa thetso ya maaka" e e neng ya dira gore e nne "moganetsi wa Bokomonisi ka go tlhomamisega" mme ka jalo "e ne e le matshosetsi a magolo mo phetogelong go feta batho ba ba neng ba le kgatlhanong le Bokomonisi fela ka ntlha ya go ikgatlhegela".

Go tswa foo Châu o ne a bodiwa dipotso di le tharo: mabaka a gagwe ka namana a go bo a ne a le kgatlhanong le phetogo ya bokomonisi; tlhotlheletso ya gagwe ya go thusa Maamerika; le, kgang e e neng e le ka fa morago ga tshitshinyo ya gagwe ya kagiso ya 1968. Badiredibagolo ba ne ba batla tshedimosetso e e tlhomameng gore ba kgone go tlhaloganya botoka mefuta ya "mmaba wa batho" jaaka Châu. Châu o ne a ikutlwa a lebisitswe ka tsela e e kgethegileng ka ntlha ya dilo tse a neng a di dumela ka namana jaaka Mobuda le wa bosetšhaba, mme seno se ne sa mo tlhotlheletsa go direla batho. Seno e ne e le selotlolo sa dikarabo tsa gagwe tse tharo. Thulaganyo e ne ya nna kgang, Châu o ne a akanya, e seng ka bopelokgale mme e le ka maikutlo a gagwe a "tlotlo ya botho". Mobotsolotsi yo mogolo o ne a mmolelela gore bosetšhaba jwa gagwe jwa sepolotiki bo ne bo le phoso, mme gore Châu o ne a newa "tshono ya go tsosolosa boineelo jwa gago jwa go direla batho." Go tswa foo o ne a gakgamatsa Châu ka go mo itsise ka go gololwa ga gagwe. Châu "o ne a sa ntse a belaela" o ne a kwala lekwalo "a solofetsa go dira bojotlhe jwa me go direla naga". Malatsi a le mmalwa moragonyana, mosadi wa gagwe le morwadie yo mogolo ba ne ba goroga go mo isa gae.

Golola, tshaba ka mokoro

Fa Châu a sena go gololwa mo kgolegelong a sa lebelela ka 1978, o ne a ya go nna le mosadi wa gagwe le bana ba gagwe. O ne a amogela baeng ba lelapa, go akaretsa le morwarraagwe wa mokomonisi e bong Trần Ngọc Hiền. Dingwaga di le robedi pele ga foo go tshwarwa ga ga Hien kwa Saigon ke puso ya ga Thiệu go ne go dirile gore Chau a tsenngwe mo kgolegelong lekgetlo la ntlha. Hien e kile ya bo e le motlhankedi wa matlhale wa Bokomonisi yo o nang le maemo a a kwa godimo, mme o ne a swabisitswe ke puso e e setlhogo e e neng e tlhomilwe ke Hanoi e e neng ya fenya. Morago ga moo, go buelela ga ga Hien dilo tsa Sebuda go ne go dirile gore a otlhaiwe mme morago ga moo a tsenngwe mo kgolegelong ke Mokgatlho wa Bokomonisi wa Vietnam. Kgaitsadie Châu le monna wa gagwe yo e neng e le moenjenere wa dikago, le bone ba ne ba etela Châu. Ba ne ba fologile go tswa kwa bokone jwa Vietnam, kwa ba neng ba ntse ba nna teng dingwaga di le masome a mabedi le botlhano.

Mo bofelong jwa dingwaga tsa bo 1970 baeteledipele ba ba kwa godimo ba Bokomonisi kwa bokone ba ne ba lebega ba tlhaloganya phenyo mo ntweng e e lapisang jaaka leungo la maiteko a bona, pogiso ya bona, e e neng ya naya maloko a lekoko la bokone tshwanelo ya ditshiamelo jaaka badiredipuso ba leruri kwa borwa.Châu o ne a leba Bokomonisi ka tsela e e sa siamang, mme e seng ka tsela e e feletseng. Fa a ne a direla kwa Việt Minh kwa bofelong jwa dingwaga tsa bo 1940, Chau o ne a kgatlhegela boineelo le go intsha setlhabelo ga ditsala tsa gagwe, le thulaganyo ya go itshwayatshwaya diphoso ya Bokomonisi; go kgaogana ga gagwe le bone go ne go bakilwe ke go sa dumalane ga gagwe le kgopolo ya bone ya Bo-Marxist–Leninist. Le fa go ntse jalo jaanong, a golotswe mo kampeng ya thuto gape le go boela kwa Saigon e e neng e 'gapilwe', Châu o ne a tlhomamisega gore ka kakaretso Makomonisi a a busang a ne a latlhegetswe ke bontle jwa one jwa sepolotiki mme a ne a "sentswe" ke puso. Fa naga eno e ne e kgaoganngwa ka 1954, batho ba le dikete di le makgolokgolo ba ne ba tswa mo kgaolong e e kwa bokone e e neng e abetswe puso ya Bokomonisi, ba tsaya loeto go ya kwa borwa. Morago ga phenyo ya sesole sa Bokomonisi ya 1975 e sena go kopanya Vietnam gape, makgolokgolo a diketekete a ne a tla tshaba ka mokoro.

Fa Châu a sena go gololwa, modiredimogolo yo o botsalano yo o tswang kwa kgolegelong o ne a mo etela. O ne a bolelela Châu gore o golotswe gore a kgone go itsise ditsala tsa gagwe le batho ba a ba itseng. Châu o ne a newa maemo kwa Setheong sa Dithuto tsa Loago kwa Saigon, setheo sa maemo a a kwa godimo se se neng se golagantswe le mokgatlho wa kgaitsadi kwa Moscow. Chau o ne a abelwa faele ya baeteledipele ba pele ba puso ya Vietnam Borwa e e sa tlholeng e le teng. Go tswa mo ditshupong kwa tirong o ne a tlhaloganya gore seabe sa gagwe se ne se tla akaretsa gape le go kwala dipegelo ka ga dikgolagano tsa gagwe tse di farologaneng le Ba-Vietnam ka ene, tse a neng a swetsa ka tsone ka tidimalo go di tila.

Ka 1979, Châu le lelapa la gagwe (mosadi le bana ba gagwe ba le batlhano) ba ne ba kgona go fuduga mo sephiring go tswa kwa Vietnam e se ka fa molaong ka mokoro. Ba ne ba rulaganya go kopanela le setlhopha sa Ba-China ba ba tswang kwa Cholon le bone ba ikaeletse go tshaba kwa Vietnam. Pholisi e e seng ya semmuso e ne ya dira gore Ba-China ba tsamaye fa ba ka duela mapodisi $2500 ka gauta motho ka bongwe. Mo mawatleng a a bulegileng, sekepe sa Soviet Russia se se neng se bonwe ka tshoganyetso se ne sa ba naya dilwana. Leeto le ne le le kotsi, mokoro o ne o tletse thata. Fa ba goroga kwa Malaysia mokoro o ne wa nwela mo lekhubung la lewatle. Malaysia e ne ya ba romela kwa setlhaketlhakeng se se kwa thoko kwa Indonesia. Go tswa foo Châu ka pipamolomo o ne a bona thelekerama e e yang kwa Keyes Beech, mmegadikgang wa Los Angeles Times kwa Bangkok. La bofelo, ka thuso ya ga Beech, ba ne ba ya kwa Singapore mme ba tsamaya ka sefofane go ya kwa Los Angeles. Go goroga ga bone kwa Amerika go ne ga latelwa ke dingwaga di le mmalwa lekhubu la ntlha la batho ba dikepe ba Vietnam.