Azerbaijan

Azerbaijan, ke naga e e leng kwa borwa jwa Europe & Asi.

Naga e gone jaanong e bidiwang Azerbaijan e ne ya laolwa la ntlha ke Caucasian Albania mme moragonyana ya busiwa ke Mebuso e e farologaneng ya Peresia. Go fitlha ka lekgolo la bo19 la dingwaga, e ne e ntse e le karolo ya Qajar Iran, mme dintwa tsa Russo-Persian tsa 1804 -1813 le 1826 - 1828 di ne tsa pateletsa Mmusomogolo wa Qajar go neela Mmusomogolo wa Russia dinaga tsa yone tsa Caucasus; ditumalano tsa Gulistan ka 1813 le Turkmenchay ka 1828 di ne tsa tlhalosa molelwane magareng ga Russia le Iran. Kgaolo e e kwa bokone jwa Aras e ne e le karolo ya Iran go fitlha e fenngwa ke Russia ka ngwagakgolo wa bo19, koo e neng e tsamaisiwa jaaka karolo ya Caucasus Viceroyalty. Kwa bokhutlong jwa ngwagakgolo wa bo19, go ne ga nna le boitshupo jwa bosetšhaba jwa Azerbaijan fa Azerbaijan Democratic Republic e ne e bolela fa e ikemetse go tswa mo Transcaucasian Democratic Federative Republic ka 1918, ngwaga morago ga gore Mmusomogolo wa Russia o phutlhame, mme ya nna naga ya ntlha ya temokerasi e e se nang tumelo ya Bamoseleme.

Ka 1920, naga e ne ya gapiwa mme ya tsenngwa mo Soviet Union jaaka Azerbaijan SSR. Rephaboliki ya segompieno ya Azerbaijan e ne ya bolela fa e ikemetse ka 30 Phatwe 1991, pele fela ga go phutlhama ga Soviet Union mo ngwageng oo. Ka Lwetse wa 1991, morafe wa Armenia o ne wa bopa Rephaboliki ya Artsakh, e e neng ya ikemela ka nosi morago ga Ntwa ya Ntlha ya Nagorno-Karabakh ka 1994, le fa kgaolo eo le dikgaolo tse supa tse di e dikologileng di ne di sa ntse di amogelwa ke boditšhabatšhaba jaaka karolo ya Azerbaijan. Morago ga Ntwa ya Bobedi ya Nagorno-Karabakh ka 2020, dikgaolo tse supa le dikarolo tsa Nagorno-Karabakh di ne tsa busetswa mo taolong ya Azerbaijan. Tlhaselo ya Azerbaijan ka 2023 e fedisitse Rephaboliki ya Artsakh mme ya dira gore Ba-Armenia ba Nagorno-Karabakh ba tshabe.

Histori

Bosupi jwa ntlha jwa gore batho ba kile ba nna mo nageng ya Azerbaijan bo simologile kwa morago ga Motlha wa Letlapa mme bo amana le setso sa Guruchay sa legaga la Azykh.

Batho ba ntlha ba ba neng ba nna koo e ne e le Basethia ba lekgolo la bo9 la dingwaga BC.Morago ga Basethia, Bameda ba kwa Iran ba ne ba simolola go laola kgaolo e e kwa borwa jwa noka ya Aras. Bameda ba ne ba bopa mmuso o mogolo magareng ga 900 le 700 BC, o o neng wa tsenngwa mo Mmusong wa Achaemenid mo e ka nnang ka 550 BC.Lefelo leno le ne la gapiwa ke Ba-Achaemenid mme seo sa dira gore Bo-Zoroaster ba aname.