Tshireletso ya dijo mo Tanzania

Go tswa ko Wikipedia

Seêmô sa pabalêsêgô ya dijô ke kgang e e sekasekwang thata kwa United Republic of Tanzania. Temôthuô e tsaya karolo ya mo e ka nnang nngwetharong ya GDP ya naga (Gross Domestic Product).[1] Ke karolo ya Tanzania e le fa e kgorelediwa ke mabaka a le mantsi a ka fa gare le a ka kwa ntle, e tsweletse go dirwa ke maatla a ka kwa ntle le setšhaba ka bosone.

Go na le dilo di le mmalwa tsê di nang le seabê mo pabalêsêgô go ya dijo, go akaretsa kgolo ya itsholêlô, molao wa temôthuô, diphêtogô tsa tikologo, phetogo ya seêmô sa loapi le pusô. Mo godimo ga moo, pabalêsêgô ya dijo kgotsa go tlhaêla ga yônê go ka nna le ditlamorago tsê di nnelang ruri mo bathong.

Mo lefatsheng lotlhe, Tanzania e sa ntse e sa bone dijo tse di lekaneng. Go ya ka Proteus Global Food Security Index ‡ data e e kgobokantsweng ke World Food Programme ‡ Tanzania e na le index ya 0.564 mo sekaleng sa index sa 0.08 go ya go 0.775, koo kwa bofelong jo bo kwa godimo jwa pontsho e bontshang go tlhoka tshireletsego ya dijo, Tanzania e lekanya 0.564 mme e mo maemong a 162 mo dinageng di le 185 tse di akareditsweng. Pego e nngwe ya World Food Programme e fitlhetse gore mebaraka e le 7 mo go e le 20 ya Tanzania e e neng ya tlhatlhobiwa e ne ya fitlha mo maemong a mathata mo Q4-2019 go ya ka dipalo tsa ALPS (Alert for Price Spikes). Gore go tle go tlhalosiwe sentle gore ke dilo dife tse di dirisiwang go sekaseka mebaraka eno ya kwa Tanzania le makoa a yone, ALPS Indicator "e ela tlhoko gore mebaraka ya lefelo leo e na le ditlhwatlhwa tse di kwa godimo thata tsa dijo go le kana kang ka go bapisa tlhwatlhwa ya dijo tsa kgwedi le kgwedi le tsela e e bonalang ka yone ka paka e e rileng mme e di kgaoganya go nna tse di tlwaelegileng, tse di nang le mathata, tse di tlhageletseng kgotsa tse di mo mathateng".

Dikgwetlho[fetola | Fetola Motswedi]

Tanzania e na le mathata a mantsi a a amanang le kago a a kgorêlêtsang bokgoni jwa yônê mo karolong ya tshireletsego ya dijo. Go tlhaêla ga madi le ditsela tsa go dira dilo tse di lekanyeditsweng tsa go bona madi, bokgoni jwa kgwebo jo bo sa tlhabologang, maêmo a a kwa tlase a bokg6oni mmôgô le mafaratlhatlha a a bokoa go dira gore go se nnê le dikgothatso fa go tla mo go tswelediseng pele go tlhabolola lefapha la temôthuô.[1]

Dikgoreletsi Tsa Tlholego[fetola | Fetola Motswedi]

Dingwe tsa dilo tse di amang pabalêsêgo ya dijo tsa Tanzania ga di kgone go laolwa motlhofo.

Bošhêng jaana go tloga ka Tlhakole 2020, ditshenekegi di senya dijalo tsa Tanzania le dijalo tse dingwe tsa Afrika Botlhaba, di tshosetsa bokgoni jwa kgaolô go boloka maêmo a temothuô mme ka ntlha ya seo, tshireletsego ya dijo. Setlhogo sa Time sê se begang ka kgang eno se gatêlêla gore bothata jono jwa tlhôlêgo bo ka nna bogolo go le kana kang:

Ditlhôpha di dikgolo thata, kwa Bokône-Botlhaba jwa Kenya, setlhôpha se le sengwe se ne sa lekanngwa go nna boleele jwa dikilometara di le 37 le bophara jwa dikilomethara di le 25. UN e bolêla gore ditshenekegi tsa sekaka ke ditshenekegegi tsê di kotsi thata ka ntlha ya bokgôni jwa tsone jwa go bolaya dijalo, go tshosetsa tshirêlêtsêgo ya dijo le go itshedisa. Di-swarms, tsê di ka tsayang ditshenekegi tsê di godilêng di le dimilione di le 40 go ya go di le 80, di ka ja dijalo ka letsatsi le le lengwe tsê di ka tlamêlang batho ba le 35 000 dijo.

Bothata jo bo ka se kang jwa tilwa jo ditshenekegi tsêno di tla nnang le jônê mo karolong e kgolo ya go tlhomama ga itsholelo ya setšhaba bo tla dira gore go bona tharabololô go nne botlhôkwa thata.

Sekao sa tlelaemete ya Tanzania ya jaanong

Go Fetoga ga Maemo a Bosa[fetola | Fetola Motswedi]

Ka ntlha ya go ikaêga thata ka temôthuô e e fepiwang ke pula jaaka motswêdi o o tlhomameng wa GDP le pabalêsêgô ya dijo, setšhaba sê se amogêlang madi a a kwa tlase jaaka Tanzania se ka tlhasêlwa thata ke ditlamorago tsa temothuong tsa phetogo ya tlelaemete.

Kgatelopele[fetola | Fetola Motswedi]

Le fa go ka nna le dikgoreletsi tse dintsi fa gare ga Tanzania le tshireletsego e e tletseng ya dijo, setšhaba se tswelela go batla ditsela tsa go gatela pele. Go ya ka USAID, diheketara tse di fetang 190,000 tsa naga ya Tanzania di tsere dikgato tsa go tokafatsa tiriso ya temothuo le thekenoloji.[1] Mo godimo ga moo, ntshodikuno ya raese ka hektare e menagane gabedi ka ntlha ya tirisanommogo ya Tanzania le USAID mo maitekong a bone a go rotloetsa temothuo e e tswelelang pele le go tlhoma mogopolo thata mo dikamelong tse di itsegeng jaaka Mokgele wa Tlhabololo e e tsweletseng.[1] Letsholo le lengwe la tirisanommogo la tshireletsego ya dijo le Tanzania e nang le seabe mo go lone ke la dingwaga di le nne la go dira gore go nne le kgolo ka go dirisa peeletso le dikgwebo (ENGINE). E dirilwe ke International Executive Service Corps (IESC), lenaneo le thusa go akofisa tlhatlhobo le go tokafatsa ditselana tsa taolo, tshedimosetso, le tsa madi tse di thusang kgolo ya kgwebo le peeletso ya dingwe tsa dikgaolo tsa temothuo tsa Tanzania (Mbeya, Morogoro, le Iringa, le Zanzibar).[2]

Go Amogela Palo ya Batho[fetola | Fetola Motswedi]

Basha ba Tanzania ba ka tlhaselwa thata ke phepelotlase

Ditlamorago Tsa namana[fetola | Fetola Motswedi]

Go sa babalêsêga ga dijo mo go anameng mo lefatshêng lotlhê go na le ditlamorago tsê di sa itumêdisêng mo bathong. Tanzania e nnile le bothata jo bo tswelelang jwa baagi ba ba sa jeng sentle. Go ya ka patlisiso ya Brookings Tanzania, karolo e kgolo ya kwa magaeng a Tanzania e na le phepelotlase e e ka nnang 39.3 peresente.[3] Banka ya Lefatshe e akantsha se se tshwanang, fa 34% ya Tanzania e bega gore ga e kgone go fitlhêlêla ditlhôkêgo tsa motlakase. Karolô e kgolo ya sêno e ka nna ya bo e le fa gare ga pharologanô fa gare ga dijô tse di tlhagisiwang mo setšhabeng le dijo tse di amogelwang mo maêmông a motho ka bongwe. Go kgona go bôna dijô ga go tshwane mo go mongwe le mongwe wa kwa Tanzania, go dira gore diphesente di le 34 tsa baagi ba se ka ba fitlhelela ditlhôkêgo tsa letsatsi le letsatsi tsa di kilojoule.[3] Selo se sengwe se segolo se se dirang gore go se ka ga nna le dikotla tse di farologaneng mo dijong tse di tlhagisiwang le tse di jewang. Go ya ka patlisiso ya lokwalopaka lwa Acta Tropica, batho ba kwa magaeng le ba kwa ditoropong ba Tanzania ba ikaegile thata ka dikhabohaetereite, raese, cassava, ugali jaaka motswêdi wa bônê o mogolo wa dijo. Di-carbohydrate, le fa di le motswêdi o o siameng wa maatla, di palelwa ke go fitlhelela dikotla tsotlhe tse di tlhokegang go tshela botshelô jo bo itekanetseng. Ntlha êno e bônala sentlê mo tshedimosetsong ya 2016 e e kgobokantsweng ke ERH (Ending Rural Hunger): "go na le dipalo tse di kwa godimo tsa phepelotlase, bogolo jang mo baneng ba ba ka fa tlase ga dingwaga di le tlhano, e e dirang gore naga e nne le dipalo tsa phepelong tse di kwa tlase ga palogare fa di bapisiwa le dinaga tse dingwe mo kgaolong... diperesente di le 58 le diperesente di ne di na le diperesente tsê di sa itekanelang sentlê".[3]

Ditlamorago Tsa tlhaloganyo[fetola | Fetola Motswedi]

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 "Agriculture and Food Security | Tanzania | U.S. Agency for International Development". www.usaid.gov. 2019-12-19. Retrieved 2020-04-08.
  2. "Feed the Future Tanzania Enabling Growth through Investment and Enterprise (ENGINE) Program". www.usaid.gov. 2019-06-03. Archived from the original on 2019-08-13. Retrieved 2020-04-09.
  3. 3.0 3.1 3.2 Alphonce, Roselyne (October 2017). "Ending Rural Hunger The case of Tanzania" (PDF). Brookings.